ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 2
MEDAILLON MET UIL F»'« Kau-
op een klok van 1550 van het Peter van den Ghein-
carillon (museum Zieriksee). Hetzelfde medaillon op
een klok van Simon Waghevens te Scherpenisse (1484)
en op „Mattues" te Brouwershaven (1510). De Goti
sche letters op het lint zijn helaas niet te ontcijferen.
den waren gescheiden door roosjes, die aan
Waghevens herinnerden. De rok vertoonde
een heilige met een bijl, een medaillon met een
uil, dat ook op de klok van Scherpenisse
voorkomt, en het wapen van Mechelen.
Een veel kleinere klok (85 kg) uit hetzelfde
jaar behoort aan de N.H. kerk: Jhesus ben ic
ghegoten int jaer osn 5) Heeren MCCCCCX.
Ook hier de bekende roosjes. Twee medaillons
vertonen een zittende knaap met een be
kranst kruis over de linkerschouder en banden
met Gotische letters en een vrouw, die een
kind leert lopen met links een klein crucifix B).
Zonneniaire bezit een klok van 500 kg: Di
mi hebben doen maken God laetse in hemel-
rick gheraken anno domini MCCCCCXXV.
De lelies, die de woorden scheiden, en een
medaillon met het Mechelse wapen bewijzen
de herkomst. Een ander medaillon beeldt het
Laatste Avondmaal af. Twee andere schijnen
de Hemelvaart van Christus en St Joris met
de draak te willen voorstellen.
En dan is er nog een verwante klok in
Haamstede (too kg): Jan ben ic ghegoten van
Jacop Waghevens int jaer MCCCCCXXXII.
Weer het leliemotief. De twee reliefs op de
rok zijn verweerd. Ik dacht een figuur te zien
in een geplooid gewaad met op de linkerhand
de rijksappel met een kruis en de rechterhand
als voor een eed opgeheven en een ridder, met
beide handen steunend op een slagzwaard.
Dit is de laatste klok in Gotische stijl. De
Middeleeuwen zijn voorbij; een nieuwe stijl
breekt baan: de Renaissance. Ook aan de
klokken is het voortschrijden van de tijd af
te lezen. Ze worden nu drukker versierd,
minder fijn dan in de Gotische tijd. Naast de
naam van de gieter (die nu nooit meer vergeten
wordt!) verschijnen de namen van de heren,
die de opdracht verstrekten. De klokken van
Brouwershaven en Zonnemaire, die hun nog
anoniem al een plaatsje in de hemel toewensen,
kondigen deze ontwikkeling al aan. De eigen
namen der klokken raken daarentegen meer
en meer in onbruik. Tengevolge van de Her
vorming verdwijnen de godsdienstige voor
stellingen. Alleen de spreuk Soli Deo gloria
(God alleen de eer) komt veel voor. Meer
minnen, engeltjes, cartouches en medaillons
zijn rijkelijk aangewend. Soms werden nog
Middeleeuwse medaillons en versieringen ge
bruikt, die tot de oude inventaris van de
gieterij behoorden.
Al deze ornamenten zijn te zien op het oude
stadhuiscarillon in het museum van Zieriksee.
Aangezien deze klokken zo zijn gehangen, dat
ze gemakkelijk met de hand kunnen worden
rondgedraaid ter nadere bezichtiging, kan een
5) Gietfout voor: ons.
G) Op deze klok was een papier geplakt, waarop
geschreven stond: Heere op U betrouwe ick en laet
mij niet tot een schande worden.
36
