ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 4
Fig. 8. Speerpunt. Brons. 120 X
25 mm. Vindplaats, verzamelaar
en museum als fig. 2.
plaatsten en handel dreven,
o.a. in metalen. Deze laatst
genoemde stammen zijn in
achtereenvolgende groepen
tussen 2000 en 1500 vóór
Chr. van het vasteland van
Europa naar Engeland over
gestoken. Het kan ons eigen
lijk niet verwonderen, dat
deze stammen ook in Zee
land hun spoor in de vorm
van pijlpunten achterlieten.
Onvermengd zijn deze
stammen op hun zwerftoch
ten door Europa niet geble
ven, en een pijlpunt van be
paalde vorm is nog geen be
wijs van de schedelvorm van
zijn drager. Maar wie onder
zoekt, tot welke rassen de be
woners van Zeeland in historische tijd behoord
hebben, moet er rekening mee houden, dat
reeds de vroegste menselijke werktuigen in
Zeeland op twee verschillende rassen, een lang-
hoofdig en een korthoofdig, wijzen. Of dit
bezoekers dan wel permanente bewoners
waren, weten wij nog niet.
4. Handelaars in bronzen sieraden en wapens.
Uit de eeuwen van 1500 tot 1000 vóór Chr.
is geen enkel voorwerp tot ons gekomen, dat
op aanwezigheid van mensen in Zeeland wijst.
1000 tot 500 vóór Chr. De Grieken en vele
andere volken rond de Middellandse Zee ont
wikkelden zich in deze eeuwen van primitief
levende stammen tot goed georganiseerde
staten met een geschreven wetgeving. In de
techniek dezer volkeren was brons (d.w.z.
koper en tin in een bepaalde verhouding
samengesmolten) van grote betekenis; ook het
gebruik van ijzer kwam reeds voor. De handel
deed techniek en luxe uit het Zuiden door
sijpelen naar alle uithoeken van Europa. Zo
kon het gebeuren, dat een bronzen broche van
zuiver Italiaans maaksel (fig. 4 en 5) in de
duinen van Schouwen terecht kwam. Fig. 6
toont, hoe deze broche er uitgezien heeft, toen
zij in gebruik was. Behalve sieraad was deze
ook een noodzakelijk onderdeel van de vrou
wenkleding. De losse mantel van geweven wol
of linnen werd door een broche bijeenge
houden.
Ook bronzen wapenen waren in deze
periode in geheel Europa tot in Engeland en
Scandinavië verspreid. Een bronzen pijlpunt
(fig. 7) en een bronzen speerpunt (fig. 8) uit
deze eeuwen zijn eveneens in de duinen van
Haamstede gevonden.
5. Conclusie.
Uit Zeeland kennen wij slechts een klein
aantal losse vondsten, waaruit men tot de
aanwezigheid van mensen in Zeeland eerder
dan $00 vóór Chr. concluderen kan. In de
zeeklei- en duin-gebieden van Noord- en Zuid-
Holland zijn wel woonplaatsen en graven uit
zo oude tijd gevonden. Een bijzondere oor
zaak, waardoor deze in Zeeland zouden ont
breken, zie ik niet. Ik zie integendeel alle aan
leiding om ook in Zeeland naar vondsten uit
deze vroege perioden te blijven uitkijken.
Rectificatie
Het hoofd van de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg maakte er ons op attent, dat
de drie foto's behorende bij het artikel van
de heer J. Ch. Cornelis, getiteld „Merkwaar
dige graven in de kerken te Aardenburg en
te Sluis" (2de jaargang no. 3) niet zijn ge
maakt door de Rijksdienst voor het Oudheid
kundig bodemonderzoek, maar door de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg. De fotograaf
van deze dienst heeft eveneens de gekleurde
glasplaatjes vervaardigd, waarvan in het ge
noemde artikel sprake is.
84
