Sas van Qent^
van schutsluis tot industriecentrum
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 2
door R. Slock
IE over Sas van Gent anno
1952 schrijft, kan zowel een
klaagzang als een lofzang
aanheffen. Het eerste zou
hem weinig meer moeite
kosten dan het laatste. Het
hangt er maar van af in
welke stemming men is en wat men het
zwaarste wil laten wegen.
Legt men het accent op wat verloren ging,
dan is er stof voor een klaagzang te over.
Kijkt men met open ogen rond naar hetgeen
er nu is, dan is er een jubelzang aan te heffen
in allerlei opzichten. Sas van Gent is niet
blijven teren op de oude glorie als vesting
stad, maar draagt nu als industriecentrum bij
tot de welvaart van Nederland.
Een combinatie van het oude, binnen „een
kuip" gelegen Sas van Gent, met het tegen
woordige met roet en walm uitbrakende fa
brieksschoorstenen bezaaide Sas van Gent, zou
misschien uit diverse oogpunten geen ge
lukkige zijn geweest en moeilijk tot stand te
brengen. Daarom werden de wallen geslecht
en de grachten gedempt; al wat oud was en
niet dienstbaar kon worden gemaakt aan de
moderne tijd, werd opgeruimd met als resul
taat, een evenmin prachtige oplossing. Wie nu
aan Sas van Gent denkt, denkt aan de fa
brieken en de kanalen en wie er komt ziet
eigenlijk niets anders dan fabrieken en kanalen
die, of een groot gedeelte van het grondgebied
in gebruik hebben of het in stukken snijden.
Het lied van de arbeid klinkt er in velerlei
toonaarden. Daarmede wordt dan getracht
goed te maken wat op andere wijze onherstel
baar verloren is gegaan.
Sas van Gent heeft het ontstaan te danken
aan de Gentenaars, wakkere handelslui die
evenwel te kampen hadden met slechte ver
bindingen met de zee voor het vervoer over
water van de velerlei zaken waarin zij handel
dreven. Voor zover is na te gaan was de
oudste haven van Gent wel de Burcht-Graven-
stroom, een bochtige noordwaarts stromende
arm van de Schelde. Later waren er nog de
Ottogracht en de Lieve. Deze drie verbin
dingen verzandden allengs, zodat de Gente
naars alleen nog overbleef de verbinding die
de Schelde bood. Deze liep evenwel over
Dendermonde en Antwerpen, terwijl deze
lange en lastige weg bovendien niet altijd
veilig was. De geringste twist immers, de
minste onenigheid met Antwerpen had tot
gevolg dat de haven gesloten en de doortocht
verboden werd. Zo gebeurde het vaak, dat de
schepen die voor Gent bestemd waren, hun
kostbare inhoud elders moesten lossen. De
grote schade en het aanzienlijk nadeel dat
hieruit voor het nijvere Gent voortvloeide,
vermeerderd met de kwelling die men voelde,
steeds afhankelijk te zijn en gedwongen te
kunnen worden door Antwerpen, was oorzaak
dat men besloot verlof te vragen om een
nieuwe waterweg te mogen graven die de stad
opnieuw rechtstreeks met de zee in verbinding
zou stellen.
De Gentenaars werden in hun voornemen
aangemoedigd door het feit dat sedert 1515
een der hunnen het roer van staat in handen
had. Ofschoon de stad zich dikwijls weer
spannig had getoond, koesterde keizer Karei
V nog steeds een grote voorliefde voor zijn
geboorteplaats. Overtuigd als hij bovendien
was van het feit dat de stand van zaken
eerder de ondergang der stad ten gevolge zou
hebben, dan dat een verdere opbloei daarvan
32
