No. 5
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
gehad en is daar in zijn hele leven niet mee
klaargekomen. Hij was een rechtlijnig man;
vermoedelijk was hij niet al te gemakkelijk
voor wie of wat deze rechte lijn in den weg
kwam.
Hij was een rechtlijnig man, ook nog in
andere zin. Het is niet ieder gegeven, om het
leven te benaderen met een liniaaltje. Meestal,
wanneer de kunstenaar naar het liniaaltje
pakt, sterft zijn beeld, zoals bloemen sterven
voor de hete stoom van de waterketel: onmid
dellijk. Maar Jan Heyse kon onbeschroomd
met een liniaaltje werken en dan leefde het
nóg. Soms ging het ook wel eens dood. Hij
was oók maar een mens.
'Steriel', dat heeft twee betekenissen: vol
komen zuiver, en: onvruchtbaar. Hier precies
steekt het gevaar, dat mensen als Heyse be
dreigt. Wanneer men zijn oeuvre aandachtig
beziet, mag men echter constateren, dat hij
op deze klip niet is gestrand.
Typerend voor hem is zijn voorliefde voor
het langgerekt formaat. Zijn blijkbaar telkens
weer terugkeren tot het heimenis van vertikaal
en horizontaal, vooral van horizontaal. Eén
der vruchtbaarste opgaven, die het research-
werk van de General Motors tot nog toe heeft
gekend, een opgave, die tot tal van totaal ver
schillende ontdekkingen schijnt te hebben ge
leid, zo hebben we eens gelezen, is geweest de
vraag: waarom is gras groen? Zo schijnt Jan
Heyse levenslang te zijn geboeid door de
vraag: waarom is horizontaal horizontaal?
Hoe is het, dat vertikaal vertikaal is? En
evenmin als General Motors er tot dusverre
achter is gekomen, waarom gras groen is,
evenmin, waarschijnlijk, heeft Jan gevonden,
141
