No. 3/4
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
jaar eerder was Sas van Gent aan Spanje ont
nomen. Hadden zich in het Axelse na de her-
dijking emigranten uit Frankrijk, Zuid-Beve-
land, Walcheren en Tholen gevestigd, in Hul
sterambacht werden de drooggelegde gronden'
bevolkt door landbouwers uit de eigen streek,
Rooms-Katholieken, Oost-Vlamingen, nauw
verwant aan de bewoners van het land van
Waes en de streek ten noorden van Gent. Ook
deze mensen voelden de annexatie bij Frank
rijk in 1795 als een grievend onrecht, ook deze
mensen staken in vreugde de Nederlandse
driekleur van de toren, toen aan de Franse
overheersing een einde kwam, ook deze men
sen bleven er koud onder, toen de opstande
lingen van 1830 de Zeeuwsch-Vlamingen be
titelden met „Belgen als wij". Maar dit alles
betekent niet, dat de bewoners van Hulster
ambacht zich Zeeuwen voelden. Er bleef een
verschil in volksaard, er bleef een tegenstelling
tussen de Roomse Vlaming en de overwegend
calvinistische eilandbewoners. De Schelde
scheidde Zeeuwsch-Vlaanderen van de kleine
archipel, die sinds eeuwen een gewestelijke
eenheid vormde.
Bij het herstel van de bisschoppelijke hiërar
chie in 1853 is het Roomse land van Hulst
op nog andere wijze van de Zeeuwse eilanden
gescheiden: het land ten noorden van de
Schelde kwam onder het bisdom Haarlem,
Zeeuwsch-Vlaanderen werd deel van het dio
cees Breda.
IN ip 18 kwam er bij Bronswijk te Oostburg
een brochure van de pers, getiteld:
„Zeeuwsch-Vlaanderen Nederlandsch".
Zij was van de hand van N. Pattist, predi
kant-schoolopziener, geboren en getogen
Zeeuwsvlaming als Dr De Hullu. Pattist, bla
kend van ijver om de Nederlandse zaak te
verdedigen, getuigde van het eigen karakter
der Zeeuwsvlamingen en van hun zeer krach-
tig geprononceerd Nederlands bewustzijn. „Ga
eens van Selzaete in België naar Sas van Gent
in Holland, die bijna aan elkaar gebouwd zijn
en ge zult het zien en gevoelen, het eene is
zuiver Vlaamsch, het andere Nederlandsch."
In zijn enthousiasme van kruisvaarder tegen
de annexatie gedachte schoot Pattist hier en
daar zijn doel voorbij: driehonderd jaar
Hollandsch onderwijs en Hollandsche predi
katie, Hollandsch als ambtenaarstaal en als
voertuig van gedachten in vergaderingen heeft
op het Zeeuwsch-Vlaamsch een eigenaardigen
Hollandschen stempel gedrukt. Zoo, dat de
niet-taalgeleerde denkt, dat hij met een Neder-
Bollen op de Zeeuwse eilanden onbekend, in Zeeuwsch-
Vlaanderen het spel van de Zondagmiddag.
Foto W. F. Hoolhorst. Oostburg
127
