Moerdijkkanaal en Deltaplan
r
v
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 5
Raaklijnen aan Zeeuwse belangen
De vraag, wat onder het Deltaplan wordt verstaan, is niet meer geschikt voor
hersengymnastiekoefeningen of radio-olympusbeklimmingen. Ieder Nederlander
weet nu wel wat het betekent. Over het Moerdijkkanaal daarentegen zouden
vele vragen onbeantwoord blijven en over het verband tussen Deltaplan en
kanaal nog meer. De belangstelling is er groot genoeg voor, maar het probleem
is te ingewikkeld voor de oningewijden om er een klaar oordeel over te hebben.
Aangezien beide onderwerpen voor Zeeland zo belangrijk zijn, is het goed de
zaak eens vanuit de problematiek van het Moerdijkkanaal te benaderen. De
Schelde, waarom het goeddeels gaat, is tenslotte ook een Zeeuwse rivier, waar
over de kennis gerust wat groter mag zijn.
DE geschiedenis der Honte of Wester-
schelde is hoofdzakelijk de geschie
denis van Antwerpen. Voor het eind
van de 14de eeuw bestaat er eigenlijk geen
Westerschelde. Antwerpen, bereikbaar langs
de Oosterschelde Zuid-Beveland is dan nog
eilandengebied heeft nog weinig betekenis.
Brugge is de eerste handelsplaats van het Wes
ten. Niet lang voor 1400 echter breekt de
vloed het bankengebied van de Zuidelijke arm
binnen, waardoor het Zwin, de toegangsweg
van Brugge, verzandt en Antwerpen voor het
eerst een grote vaarweg krijgt. Daarmee wordt
de functie van de Sinjorenstad veel groter.
Aanvankelijk bestaat deze slechts in het on
derhouden van verkeersrelaties met Zeeland,
met als voornaamste producten vis, zout en
haver, bestemd voor het Hertogdom Brabant
en het Rijngebied, waar vandaan de wijnen
worden aangevoerd. Al spoedig ontstaan ver
bindingen met Engeland, dat er zijn wol
brengt en met de Italiaanse handelssteden.
Geen wonder, dat de Vlaamse steden als Brug
ge, Gent en Yperen hun graven om steun ver
zochten tegenover de concurrenten, wier toe
gangsweg in welwillend beheer was bij de
graven van Holland en Zeeland en die zelf
onder het gezag der Brabantse hertogen vielen.
In de tweede helft van de dertiende eeuw
kwam Zeeland onder de graven van Vlaande
ren en werd de positie van Antwerpen veel
moeilijker. De strijd loopt uit op oorlog tussen
Vlaanderen en Brabant in 1356 en Antwer
pen, afgestaan aan de eerste, gaat kwijnen.
Tegen 1400 volgt dan de verbetering in de
stroom, genaamd Westerschelde, die wij reeds
hebben aangeduid. Antwerpen, dat de zijde
van de nieuwe heersers, de Bourgondiërs,
koos, gaat daarmee Brugge geleidelijk over
vleugelen en komt in de 16de eeuw tot het
toppunt van zijn bloei; niet als beperkte, maar
als wereldmarkt.
In de 80-jarige oorlog ontstaat echter de
scheiding tussen Noord- en Zuid-Nederland
en de eigenlijke Nederlanders, naijverig op de
Antwerpse welvaart, sluiten in 1585 de Wes
terschelde af, nadat Antwerpen in handen van
de Spanjaarden is gevallen. Middelburg en
steeds meer Amsterdam nemen zijn functie
over. Deze situatie duurt twee eeuwen, waarin
o.a. de "Belgische Oost-Indische Compagnie"
niet van Antwerpen, maar van Oostende uit-
134
