No. 6
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
gische positie van Zeeland, n.l. enerzijds open
voor de Geuzen, die over de Noordzee van
Engeland kwamen, anderzijds door de ge-
isoleerde ligging t.o.v. de rest van Nederland
buiten het directe bereik der Spanjaarden.
Door het wegvallen in de 18e eeuw van de
handelsverbindingen met Engeland en Schot
land werd het sociale isolement van dit gebied
nog verder geaccentueerd. Dit leidde tot het
ontstaan van een Calvinistische provincie,
waarin gedurende de 18e en 19e eeuw tal van
dogmatische geschillen en afscheidingen voor
kwamen. Het Calvinisme vertoont zich hier
dan ook in vele schakeringen. Bovendien de
monstreert een en dezelfde kerk onder dezelf
de benaming op de verschillende eilanden dik
wijls een uiteenlopende verschijningsvorm.
Wat op Zuid-Beveland Hervormd wordt ge
noemd, is anders dan wat op Tholen deze
naam draagt.
In het algemeen kan gezegd worden, dat in
het geestelijk leven zeer de nadruk wordt ge
legd op bepaalde dogmata (mede een gevolg
van de richtingsstrijd). Daarnaast wordt veel
betekenis toegekend aan het vasthouden aan
bepaalde tradities en practijken, welke over
het algemeen in eerste instantie slechts de bui
tenkant van het godsdienstig leven raken en
niet direct wijzen op een werkelijke innerlijke
beleving.
In zeer veel dorpen is de kerk dan ook
ingekapseld in het dorpsleven en wordt het
kerkelijk leven evenzeer door de zeden en ge
woonten beheerst als andere levensgebieden.
De functie van de zede is echter de gegeven
samenleving intact te laten. In feite wordt de
kerk hiermede dus een "element" van conser
vatisme en starre behoudzucht en wordt de
religie als motivering van deze houding mis
bruikt. Over het algemeen staat zij in over
eenstemming met de dorpszede dan ook
sceptisch, ja zelfs afwijzend t.o.v. alle moder
ne cultuuruitingen en vormen van ontspan
ning, zoals b.v. film, volksdans en volkszang,
lekenspel e.d..
Dit impliceert tevens dat de kerk zich
waar de dorpssamenleving toch structuurver
anderingen vertoonde hieraan niet vol
doende heeft weten aan te passen. Het zal
duidelijk zijn dat de kerk in dit opzicht in
vele gevallen een remmende invloed heeft uit
geoefend op de ontwikkeling van de eilanden
in sociaal en sociaal-cultureel opzicht.
Dit globale inzicht in de levensomstan
digheden van de bevolking van de herverka-
velingsgebieden is noodzakelijk om te begrij
pen welke plaats de problemen die tengevolge
van herverkaveling en achtergebleven ontwik
keling ontstaan, in dit milieu innemen.
IN vele herverkavelingsgebieden bestaat de
noodzaak over te gaan tot het bouwen of
herbouwen van boerderijen. Uiteraard is
voor de boer zeer belangrijk hoe de inrichting
van de bedrijfsgebouwen zal worden. Voorko
men zal moeten worden dat hij weer terugvalt
op een inrichting zoals hij die vroeger gewend
is geweest, terwijl hem tevens geleerd zal moe
ten worden hoe hij de nieuwe mogelijkheden
van zijn gebouwen op de meest efficiënte
wijze kan benutten.
Uit sociaal oogpunt minstens even belang
rijk is de inrichting van het woonhuis. Er
dient zoveel mogelijk gebruik te worden ge
maakt van de nieuwe inzichten op dit gebied.
Zij zullen vooral de boerinnen bijgebracht
moeten worden. Hen zal moeten worden ge
leerd hoe electriciteit en waterleiding doel
treffend kunnen worden gebruikt, wat hy
giene is en hoe met moderne middelen hygië
nische toestanden kunnen worden verwezen
lijkt. Bij de inrichting van de woning zal re
kening moeten worden gehouden met het feit,
dat vooral in de wintermaanden de woning
het centrum van het gezinsleven vormt. Er
zullen mogelijkheden moeten zijn dat de kin
deren hun vrije tijd binnenshuis kunnen door
brengen. Kortom, in vele gevallen zal het
boerengezin onder ogen moeten worden ge
bracht welk een enorme invloed van de wo
ninginrichting uitgaat op het gezinsleven.
163
