No. 3/4
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
en van de liturgie, van de heerlijkheid der
kerk en ook heftig van haar zwakheid
zegt Prof. van der Meer.
DE geschiedenis gaat voort, ook in dit
hoekje van de Schelde-gothiek en staat
er geschreven in een van haar fraaiste
voorbeelden, de St. Willebrord in Hulst. Veel
groter en rijker en gaver dan de St. Baafs;
evenwichtig van verhouding en weloverwogen
van profilering. Maar is die statige gevelbe
handeling en dat hoofse gebaar nog zo simpel
en vooral, is alles zo noodzakelijk als in Aar
denburg? Is het niet allemaal veel bewuster,
bewuster om de nood aan harmonie, om de
architectuur en om de schoonheid en wat min
der om de kerk zelf? En wij vonden dat de
grote ramen een beetje vermoeid in de ruimte
staren, vermoeid om de technische en kunst
zinnige prestatie en vermoeid vooral in de
strijd om de macht. Als in Hulst de kerk
voltooid wordt, is het 1517. Dan heeft in
Laon de burgerij de landsheerlijke kerk ver
brand en een nieuwe gebouwd. De bussel
torens, die nu op de heuvel staat is het triom
fante teken van hun overwinning. In een paar
tientallen jaren, die er verlopen rond de eeuw
wisseling neemt Karei V de wereldlijke macht
over in het bourgondische rijk. Luther spijkert
zijn stellingen tegen de deuren van de slot
kapel in Wittenberg en Erasmus neemt zijn
pen op, niet tegen Luther weliswaar, maar
ook niet meer voor de kerk, die verscheurt
wordt door schisma, machtsstrijd en verval.
Vermoeid is de oude St. Willebrord, ver
moeid van de spanning die losbarst in politiek
gemanoevreer en oorlog. Het werk staat stil,
maar als de kruitdamp nog niet opgetrokken
is wordt het alweer hervat. De frontier ves
tingen worden gebouwd en daarin de kerken.
Willemstad het eerst en vlak daarna, in 1612,
ljzendijke, de eerste protestantse kerken in
Nederland. Nog stikvol gothische details
plooit het werk zich naar de nieuwe stijl. So
ber, ingetogen, helder en puur wil deze archi
tectuur zijn, maar feestelijk zwenkt en zwiert
de toren alweer omhoog; vrije burgers in een
vrij land hebben haar gebouwd.
We moeten u wel waarschuwen dat er in
Zeeuwsch-Vlaanderen veel onverschilligs is;
slordig gebouwde huizen in rafelige groepen,
en misschien nog erger protserige be
nepen burgerlijkheid, want de olie en de be
zitsvorming staan misschien toch wel dichter
bij de architectuur dan we dachten, toen we
in Sluis ronddwaalden.
Langs de kerken en raadhuizen van Nieuw-
vliet en Groede, van Cadzand en Biervliet,
langs de kreken van Hoek en Zaamslag en
Axel zijn we teruggekeerd, tot de gewone
dingen van iedere dag. Tot de wederopbouw
en de nieuwe woningen, die als ze echt van
onze tijd zijn, dikwijls zo brutaal zijn of die
ons helaas ook heel erg dikwijls onbenullig
staan aan te kijken.
Waarom, hebben we toen gevraagd, kleuren
de mensen Parfait d'Amour zo giftig paars?
Ir. P. J. 'T HOOFT.
ABONNEMENTEN
De abonnementsprijs van het Zeeuws Tijdschrift bedraagt voor Nederland 7,50, voor België frcs. 125,in
beide gevallen franco per post. Men abonneert zich voor een hele jaargang, bij vooruitbetaling te voldoen; op-
zegging dient te geschieden vóór i jan. De prijs van losse nummers bedraagt resp. 1,50 of frcs. B. 25,
Postrekening no. 480610 ten name van het 'Zeeuws Tijdschrift, Middelburg.
BRIEVEN EN STUKKEN
voor de redactie en boeken ter bespreking zende men aan de redactie-secretaris: Drs. M. C. Verburg, Kastanje
laan 11, Middelburg.
Ongevraagde bijdragen worden bij niet-plaatsing terug gezonden, mits retour-porto was ingesloten. Alle cor
respondentie, die de redactie niet betreft, richte men aan de administrateur P. J. van der Koorde, Veerse-
weg 62, Middelburg.
129
