No. 6
dige huizen één voor één plaats voor met
erkers versierde kastelen, de klinkers moeten
het veld ruimen voor betontegels, grote bor
den voor bier of sigaretten versperren het uit
zicht en in een dertigtal jaren is van de aan
trekkelijkheid van het dorp niet veel meer
over. Elk detail is op zichzelf wellicht be
scheiden, maar het totale beeld is door alle
veranderingen bij elkaar geheel gewijzigd. Ge
volg: verminderde aantrekkelijkheid voor de
vreemdelingen en daaruit ook weer min
der inkomsten. Op de foto's 1 en 2 ziet U
hoe een dergelijke modernisering kan werken.
En dit is niet bedoeld als een pleidooi voor
het behoud van oude toestanden tot elke prijs!
De Schoonheidscommissie ontleent haar
recht van advies aan het denkbeeld dat er
een aantal minimum-eisen is, waaraan een ge
bouw dient te voldoen, wil het geen aanstoot
geven. Deze minimum-eisen zijn van dien
aard dat n.m.m. ook de betrokkenen er zich
mee zouden kunnen verenigen, indien zij zich
in de materie zouden verdiepen. Bij deze mi
nimum-eisen wordt geen voorkeur gegeven
aan een bepaalde stijl of speciale opvatting.
De Commissie ontwerpt niet, zij verstrekt
geen dwingend advies van „het moet zo", zij
wijst alleen af als het naar haar oordeel een
opvallende ontsiering van de desbetreffende
straat of het landschap zou zijn. De commis
sie keurt niet alleen maar de (naar haar oor
deel) fraaie gebouwen goed zij keurt
slechts de totaal onaanvaardbare ontwerpen
of voorstellen af.
De minimum-eisen hebben betrekking op
twee aspecten. Ten eerste wordt de relatie
van het gebouw (of de reclame) met zijn om
geving beoordeeld. Een pakhuis met 15 m
goothoogte aan een oude dorpsstraat, waar de
gootjes op 2,5 tot 3 m hoogte liggen, slaat die
dorpsstraat dood. Een schuur van gegolfde
eternietplaten in een goede winkelbuurt haalt
de hele omgeving naar beneden. Een zeer
groot reclamebord vlak naast de kerk of de
begraafplaats tasten de waardigheid van deze
aan.
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
Ten tweede beoordeelt de Commissie het
bouwkundig ontwerp op zichzelf. De voor
naamste maatstaven daarbij zijn: eenvoud en
duidelijkheid. Een huis met een lage goot,
waar een volledige verdieping in de kap is
ingebouwd, die door alle mogelijke kolossale
dakvensters naar buiten puilt, is onduidelijk
(Fig. 3). Zulk een tweeverdiepingshuis behoort
ook twee verdiepingen te hebben onder de
kap. Een grote erker doet aan de eenvoud
van een simpele topgevel af (Fig. 4). Te veel
soorten en grootten van ramen werken ver
warrend (Fig. 5).
Fig. 3.
Zakelijke belangen.
Bezien we nu de aspecten die de zakenman
betreffen. Welke belangen staan voor hem op
het spel? Eensdeels de negatieve, dat ook zijn
plannen aan het oordeel van de Commissie
onderworpen worden. Daarbij zal hij niet al
tijd direct goedkeuring kunnen krijgen. In
zoverre (meent hij) gaat de Commissie lijn
recht tegen zijn belangen in. Maar daar staat
tegenover dat de maatstaven die aan zijn
plannen worden aangelegd, ook voor zijn
buurman gelden! Naast zijn nieuwe pand of
verbouwde zaak kan geen onooglijk pakhuisje
komen. Als hij op gedistingeerde wijze recla
me aanbrengt voor zijn bedrijf, kan deze niet
worden overstemd door een kolossaal schreeu
werig reclamebord ernaast. Hij hoeft niet te
vrezen dat de directe omgeving van zijn zaak
op geheel willekeurige wijze onaantrekkelijk
173
