Een Frans symbolist bezocht de tuin van Nederland
No. 6
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
Over een Walcheren-nummervan de „Revue Blanche"
et les Néréides aux tresses eraperlées
l'entretiennent des nouvelles que les mouettes
tire d'aiie apportent des terres fabuleuses.
Gustave KahnLe Livre d'images. a)
Na de romanticus
Victor Hugo en
Edmondo de Ami-
cis, de naturalist die Zola,
Verga en Daudet bewonder
de, maar tegelijk ook Hugo
vereerde 1), verstrijken meer
dan twintig jaar voordat
wederom een bekend buiten
lands letterkundige Zeeland
bezoekt. De tijden zijn gron
dig veranderd: moderne idee
ën hebben haar intree ge
daan. Holland is dank zij de
beweging van Tachtig uit de
negentiende eeuwse sluimer
geen slaap, maar ook geen
waken: een smeulend vuur
waaruit een grote brand zou
ontstaan tot scheppend
kunstenaarschap gewekt.
Jong-Holland dringt tot in
alle provincies door, ook tot
in Zeeland, waar de doeken
van een Toorop en een Hart
Nibbrig het Zeeuwse land
schap en de Zeeuwen zelf in
een nieuw licht gezien, om
toveren tot een mysterieus
landschap met mystieke we
zens bevolkt.
Het was het Franse Sym
bolisme dat hier mede zijn
invloed deed gelden: reeds
vóór het bezoek dat Paul
Verlaine, de grote voorloper
dezer moderne artistieke
stroming, bracht aan Am
sterdam en Den Haag, de
centra der Nieuwe Gids
beweging, was de kunst in
het teken ener moderne mys
tiek komen te staan ter ver
vanging van de „copiëer-
kunst des dagelijksen levens"
die sinds de dagen van Hil-
debrand meer en meer te
onzent gecultiveerd was en
dank zij realisme en natura
lisme haar uiteindelijke be
kroning had verkregen,
waarbij de beschrijvingskunst
zich tot een uiterst zorgvul
dig verzorgde ciseleer- en
jineer-kunstnij verheid had
ontwikkeld, die allengs
nauwelijks meer te vernieu
wen viel.
Op dit op de spits gedre
ven realisme moest vroeg of
laat wel een reactie volgen.
En wij zien dan ook, reeds
enkele jaren na de oprichting
van De Nieuwe Gids, een
Van Aletrino, een Delang,
een Erenseen Diepenbrock
breken met het werk van de
oprichters van het bekende
tijdschrift, ofschoon van de
ze er enkele waaronder Van
Deyssel en Van Looy b.v.)
eveneens het roer omgooiden
en symbolistisch werk gingen
schrijven. Men zou hen de
Negentigers kunnen noemen
die in plaats van de vaak
brute werkelijkheid (die in
Breitner een harer geniaalste
vertolkers vond) het myste
rie brachten der indirecte
weergave, der suggestie,
waarbij de achtergrond be
langrijker werd dan de voor
grond, de afglans schoner
dan de glans zelf van het
licht, een wereld waarin de
dingen meer opgeroepen
werden dan dat men ze
weergaf of als het ware
fotografisch juist reprodu
ceerde.
BIJ dit alles was het wederom Frankrijk
dat bij wijze van spreken de model
len leverde waardoor deze nieuw-lich-
ters artistiek geïnspireerd werden. De Franse,
vaak frivole, maar dan tegelijk etherische
Muze maakte bij deze sluimerende geesten de
gedachte wakker aan een schier vergeestelijk-
Zie de interessante hoofdstukken over bezoeken,
aan Hugo en Zola door De Amicis in de zomer van
1878 gebracht, in Ricordi di Parigi (Milano, Treves,
1879).
161
