No. 6
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
naux tranquilles, ou les maisons et les
nuages se peignent tout entiers dans
une si cristalline transparence que les
détails en sont résumés comme dans
une glacé.b)
Een der geniaalste en origineelste symbolis
ten, Alfred Jarry, heeft eens het symbolisme
gekarakteriseerd als de kunst van „suggérer
au lieu de dire" een gedachte die vóór hem
zijn leermeester Mallarmé, zij het minder
kernachtig, reeds geformuleerd had, waarna
Maurice Barrès er een systeem van gemaakt
had en dit in de toen pas opgerichte Nieuwe
Gids propageerde. Maar Jarry was verder
gegaan en had een nieuw punt aan het pro
gramma toegevoegd: „Faire dans la route des
phrases le carrefour de tous les mots". d) Niet
alleen suggereren, maar ook zijn indrukken
weergeven op de wijze der kaleidoscoopelk
woord heeft talloze facetten en zo wordt in
één alinea heel een boek gecomprimeerd. Al
dus wordt de omringende wereld tot een su
bliem panopticum herschapen.
Het zijn geen reisindrukken die hier worden
opgetekend, geen notities worden aan een
reisdagboek toevertrouwd, men komt veeleer
onder de suggestie van een schommelen, een
glijden naar onbekende verten, naar lucht
kastelen en waterspiegelingen waar droom van
werkelijkheid niet meer wordt onderscheiden.
Kristal, en spiegel: dat interesseert de dichter
minstens evenveel als de tastbare werkelijk
heid.
Men overtuige zich eens hoe de aankomst
wordt beschreven, als een ontmoeting tussen
feit en illusie:
Les petits vapeurs qui avancent avec
un petit crissement de matière soumise,
une mélopée de machine telle un geig-
nard et monotone soupir de Caliban
déchirent ce mirage pour vous mener
plus vite vers un quai; mais au quai,
vous revoyez les maisons tranquilles,
et le détail, tout d l'heure un peu trop
propret, un peu trop nettifié, un peu
trop tableau de musée, reprend cette
petite nuance de trivialité inséparable
du décor humain.
C'est encore un peu de votre rêve,
mais c'est surtout la vie, et l'alliance
de votre rêve et de ces détails de la
vie forme une supportable galerie de
choses, une suffisante série de miroirs,
ou bientót seule la beauté des choses
vous vient toucher. e)
Men herkent hier in Kahn de bewonderaar
van Gérard de Nerval, de romanticus die
zijn tijd ver vooruit was en, schoon een tijd
genoot van Hugo en Musset, op de symbolis
ten grote invloed heeft uitgeoefend. In zijn
laatste prozageschrift Aurelia had hij gespro
ken over het wonder van de uitstorting van
de droom in het leven dat zich bij hem had
voorgedaan en van dat feit is de lezer van
bovenstaand citaat getuige.
Maar men herkent er ook de jongere Bau
delaire in, eveneens een voorloper dier mo
derne kunstrichting, en met name diens ont
roerende hymne (voor het eerst in de Revue
des Deux-Mondes van augustus 1855 versche
nen en twee jaar later in de bundel Les Fleurs
du mal opgenomen), opgedragen aan een ge
liefde vrouw die hij als kind en zuster aan
spreekt, een childwife met wie hij een denk
beeldige reis naar een land van Cocagne pro
jecteert, en waartoe het nimmer door hem
bezochte Holland als voorbeeld zou gediend
hebben.3) De symbolist vraagt zich af, in
twijfel over de feitelijke strekking van het
gedicht, of hier „l'aimée" dan wel „Fame"
zou bedoeld en toegesproken zijn. Tot beide,
zou men geneigd zijn te antwoorden, evenals
dat het geval schijnt te zijn met Kahn zelf,
wiens reis met evenveel recht een zielevaart
genoemd zou mogen worden als de reis on
dernomen door een wezen van vlees en bloed.
En dat alles gold alweer het land van Co
cagne, ditmaal speciaal Zeeland!
3) De dichter schijnt zich hierbij door een brief van
Eugène Delacroix uit Holland te hebben laten inspi
reren, waarin de schilder met enthousiasme over ons
land sprak.
163
