m Zeeuws Tijdschrift
Ferdinand Sturm, een schilder uit Zierikzee in Sevilla
57
NUMMER 3 lOeJAARGANG I960
Dr. Jan V. L. Brans
Hernandus Sturmius Ziricseensis fabiebat 1533, zo luidt de handtekening van een van
de laatste werken van de schilder Ferdinand Sturm uit Zierikzee, die in de Spaanse
kunstgeschiedenis onder de naam Hernando Sturmio voortleeft en die in de oude
oorkonden en schriften Hernando de Esturmio, Esturme en Esturmus wordt geheten (1).
Tegelijkertijd als, misschien zelfs samen met de Brusselaar Peter de Kempeneer (1503-1580),
was Sturm rond 1537 te Sevilla aangekomen. Gegevens over de voorafgaande jaren ontbre
ken. Het is ons niet bekend waar en door wie de jonge Zeeuw werd opgeleid. Was hij in
de leer te Delft, Leiden of Haarlem, of had hij de voorkeur gegeven aan een nabijgelegen
kunstcentrum in Vlaanderen? In de XVIe eeuw waren de artistieke betrekkingen van Zee
land vrij eenzijdig gericht op het zuiden, vooral op Antwerpen. Van daar kwamen Everaert
en Hendrik Spoorwater, Herman en Domien de Waghemaker en het geslacht der Kelder-
mansen, die in Zeeuwsch-Vlaanderen, op Walcheren, Beveland en Duiveland de laatgotische
kerken en stadhuizen bouwden, die, ondanks alle hervormingen en restauraties, immer nog de
trots zijn van de kleine eilanden.
OOK in de schilderkunst was het zuiden
in Zeeland toonaangevend. De alles
overspoelende vloed van het roma
nisme na 1500 maakt het echter soms zeer
moeilijk met enige waarschijnlijkheid vast te
stellen langs welke wegen bepaalde stijlken
merken bij sommige schilders zijn doorgedron
gen. Velen gingen zelf naar Italië; anderen
ontleenden hun voorbeelden aan teruggekeer
de collega's. Wat dat alles aangaat tasten wij
bij Sturm in het duister.
Zijn werk vertoont ongetwijfeld verwant
schap met dat van zijn tijdgenoot Maerten
van Heemskerck (1498-1574) uit Haarlem.
Men moet er zich echter voor hoeden, deze
verwantschap te verwisselen met invloed en
navolging. Heemskerck die, vermoeden wij,
ongeveer rond dezelfde tijd als Sturm ge
boren werd, vertrok naar Rome in 1532. Dat
ook Sturm, zoals te dien tijde gebruikelijk,
naar Italië reisde en er vertoefde in dezelf
de jaren als Heemskerck, is zéér waarschijn
lijk. Reisden zij samen of hebben zij eerst later
elkander ontmoet?
In 1536/37 is Heemskerk terug in Haarlem
en ongeveer terzelfdertijd duikt Sturm op in
Sevilla. Indien zij elkander hebben gekend,
gingen hun wegen blijvend uiteen, nadat zij
in Italië voldoende hadden geleerd om de
nieuwe Italiaanse maniera van de volgelin
gen van Michelangelo in hun eigen scheppin
gen op een persoonlijke wijze te vertolken.
Ietwat vastere bodem onder de voeten krij
gen wij eerst na de aankomst van Sturm in de
