H Zeeuws Tijdschrift
Zeeuwsch-V'laanderen en de woelingen van 1830
Zeeland in revolutionaire dagen
I
NUMMER 5 10e JAARGANG I960
Dr. A. Smits O.S.B.
IN heel het Koninkrijk der Nederlanden heerste in 1830 een zware economische crisis.
Niet alleen had door de gebeurtenissen in de omliggende landen de handel in de maanden
juli en augustus geheel opgehouden, maar ook de produktie in het industrierijke Zuid-
Nederland viel stil. Geld werd schaars en de armoede en honger klopten overal aan. Dit alles
werd nog verergerd door een mislukte oogst, te wijten aan een uitzonderlijk strenge winter,
een nat voorjaar en een even natte zomer. Wat er aan graan voorradig was, werd door de
handelaars vastgehouden en de prijzen stegen. Duizenden werklozen hadden geen inkomen en
dagelijks kwamen honderden arbeiders uit het noorden van Frankrijk naar huis om daar op
nieuw geen werk te vinden en het leger van hongerlijders te vergroten.
IS het wonder dat ook hier een revolutie
dreigde? Toen nu in Brussel een stel poli
tiek ontevredenen, journalisten en advo
caten, een relletje organiseerde tegen het of
ficieel regeringsblad, was dit de vonk die alles
deed ontploffen. De arbeiders kwamen de
straat op, ,,'t grauw" begon de graanpakhui-
zen te plunderen en sloeg de machines stuk.
Overal dreigden onlusten, handig uitgebuit
door politieke figuren die probeerden zelf in
het zadel te komen, wat ze tot nu toe onder
Koning Willem I niet hadden gekund. Ze
slaagden te Brussel er zelfs in de Burgerwacht,
die opgericht was om het plunderen te be
letten, als gewapende macht te gebruiken om
hun eisen kracht bij te zetten.
Terwijl dat politieke spel in de zuidelijke
hoofdstad gespeeld werd, woedde de econo
mische crisis in volle hevigheid in de industrie
streken en niet het minst in Vlaanderen. Gent,
Antwerpen, St. Niklaas en Brugge hadden het
zwaar te verduren. In Brugge was het zelfs
t) Dit artikel vormde oorspronkelijk een hoofdstuk
van het tweede deel van mijn werk: „1830, Scheuring
in de Nederlanden"waarvan het eerste deel met als
ondertitel: „Holland stoot Vlaanderen af" in 1950
verscheen. Ik heb aan dat hoofdstuk een inleiding
toegevoegd en de nodige ophelderende beschouwingen
ingelast. De gegevens die ik in dit artikel heb verwerkt
en die niet in noot zijn weergegeven heb ik gevonden
op het Algemeen Rijksarchief in Den Haag en Brussel,
de gemeente-archieven van Brugge, Gent, Hulst en
IJzendijke. Vooral echter op het Rijksarchief te Mid
delburg heb ik zoveel ontdekt dat het oorspronkelijke
hoofdstuk geheel is omgewerkt. Voor de medewerking
van alle ambtenaren daar ondervonden mijn hartelijkste
dank. Veel is ook te vinden in het werkje van dr. J. de
Hullu: „De Belgische aanvallen op Westelijk 2eeuwsch-
V laanderen"
117
