No. 5
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
krachtige en preciese instructies. Nu zal hij
tenminste, al zal het wel wat laat zijn, ze
kunnen geven aan de gouverneur van Zeeland.
Die eerste dagen van oktober was er nog
geen direct gevaar voor Zeeuwsch-Vlaande-
ren. Zo schreef 4 oktober de districtscommis
saris van Hulst dat in vele plaatsen van Oost-
Vlaanderen wel de Brabantse vlag was uit
gestoken, maar in zijn district was nog nergens
onrust of wanorde. Twee dagen later herhaal
de hij dat, maar vroeg nu tevens instructies
wat te doen als die vlag in de grensplaatsen
zou worden uitgestoken. De grens, dat is dus
de oude staatsgrens, liep door sommige dor
pen. Hij bezat geen voldoende macht om een
uitsteken aldaar te beletten en hij vroeg zich
dus af wat hij doen moest. De 8ste oktober
antwoordde de gouverneur hem de betrekkin
gen met die plaatsen te blijven onderhouden.
Ook in het westen kwam de onrust in West-
Vlaanderen dichterbij. Op 4 oktober schreven
de burgemeester en wethouders van Sluis dat
alles nog rustig was omdat de Burgerwacht,
die op 29 augustus was opgericht, alle wan
orde had voorkomen en ook de maréchaussee
deed er uitstekende dienst. Maar de kwalijk-
gezinden werden nu stouter en ze zouden ook
wel de Brabantse vlag willen uitsteken. „De
geest, voornamelijk onder de R.C. is niet
vreedzaam gestemd, maar onrustig". Ook de
districtscommissaris, Hennequin, is die mening
toegedaan en hij schrijft zelfs: „de geest der
hervormden laat niets te wensen over, dan die
der catholijken is in het algemeen slegt". Vol
gens hem waren het de katholieken die de
vlag zouden willen uitsteken. Hij is zelfs van
mening dat als er plunderaars en muiters
moesten komen ook de burgemeester is
bevreesd voor aanvallen vanuit Brugge dat
zij zullen gesteund worden door inwoners van
Sluis. Maar enkele dagen later, de 7de, kon
de burgemeester nog schrijven dat alles vol
komen rustig was.
Diezelfde vrees voor invallen van plunde
raars zien we in IJzendijke. In Watervliet, zo
schreef de burgemeester, was de Brabantse
vlag uitgestoken. In IJzendijke zou men dat
wel niet proberen, maar als „uit Vlaanderen
eenigen hiertoe mogten op doen, vrees ik dat
deze bijval zouden vinden", aldus het rapport
van de burgemeester van 4 oktober.
In Oostburg was volgens het rapport van
Hennequin van 4 oktober enige beroering ont
staan omdat er geruchten liepen dat bij een
scheiding Zeeuwsch-Vlaanderen bij het zuiden
zou worden gevoegd zoals burgemeester Cal-
lenfels hem de 2de al geschreven had. Volgens
de districtscommissaris heerste die vrees „bij
alle ingezetenen van dit district die den Her
vormden godsdienst belijden". "We zullen die
hervormden dan ook binnen enkele dagen tot
actie zien overgaan en Hennequin zou tever
geefs proberen die tegenstellingen op gods
dienstig gebied niet uit te diepen.
Ook voor Eede vreesde de districtscommis
saris. Dit plaatsje, op de grens gelegen, had
een bijna volledig katholieke bevolking van
1200 zielen. Volgens Hennequin in zijn rap
port van 7 oktober verlangde „het grootste
en beste deel der bevolking" niet naar ver
andering. Maar voor „het kleinste en slechtste
gedeelte" was het voorbeeld van de in Vlaan
deren gelegen gemeenten Maldegem en Mid
delburg „besmettend". Dat er voor Zeeuwsch-
Vlaanderen nog geen rampen waren gebeurd,
was volgens Hennequin alleen te danken aan
de voormalige districtscommissaris van Eec-
loo, Baron van Pecsteen, die door zijn invloed
belet had dat de inwoners van bovengenoemde
plaatsen tot daden waren overgegaan. Anders
was „door vreemd geweld de revolutie geves
tigd in Aardenburg, St. Kruis en Eede".
We kunnen deze getuigenis wel begrijpen,
wanneer we onderscheid maken tussen de po
litieke onrust en de sociale crisis die overal
heerste. Die sociale crisis drong ook door in
Zeeuwsch-Vlaanderen. In Brugge en Gent was
die crisis veel erger door de daar gevestigde
industrie. Maar veel van de mensen uit die
plaatsen en omliggende streken waren in de
zuidelijke plaatsen van Zeeuwsch-Vlaanderen
komen wonen. Zij waren katholiek en niet de
meest bemiddelden. Zo werd door de protes
tanten alles door elkaar gehaald en viel heel
125
