ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 1
het initiatief tot een oproep „Honger en
Schrikwaarbij een aantal vooraanstaande
Nederlanders zich aansloten. Al in deze tijd,
omstreeks zijn dertigste jaar, rekende hij zich
tot de Fabian-socialisten. In 1891/1892 ver
taalde hij de „Fabian Essays in Socialism"een
bundel studies van G. B. Shaw, Sidney Webb,
Anny Besant en anderen.
Op de ontwikkeling van Wibauts sociale
en socialistische denkbeelden hebben twee
oudere Middelburgse vrienden invloed gehad:
De Witt Hamer en Tak.
Mr. M. de Witt Hamer.
Mr. Michiel Jacobus (Jacques) de Witt
Hamer (1843-1925), Goesenaar van
geboorte, was in 1866 in Leiden ge
promoveerd op een proefschrift over: „De ar-
beidervereenigingen". Zowel uit het proef
schrift zelf als uit de stellingen blijkt hoe radi
caal zijn sociale opvattingen destijds al waren.
Na zijn promotie werd hij advocaat in Goes.
In 1870 werd hij lid van het „Comité ter be
spreking der sociale queastie", dat toen door
een aantal vooruitstrevende intellectuelen
werd opgericht. Toen in 1879 uit dit comité
een „Comité voor algemeen kiesrecht" ont
stond, werd hij ook daarvan lid en in 1883
zelfs voorzitter. Hier leerde hij Domela Nieu-
wenhuis kennen, met wie hij vriendschap sloot.
Zijn grote reputatie als strafpleiter zal de
reden zijn geweest dat Domela Nieuwenhuis
hem verzocht, zijn verdediging op zich te ne
men bij de behandeling van zijn proces wegens
majesteitsschennis, in 1886. De Witt Hamer
was na de opheffing van de rechtbank in
Goes in 1879 naar Middelburg verhuisd. Hij
behoorde tot de linkervleugel van de liberalen
en sloot zich later bij de vrijzinnig-democraten
aan. Hij is herhaaldelijk voor werkliedenver
enigingen in Amsterdam en elders in het land
als spreker opgetreden, en vond om zijn op
rechtheid en de sympathie voor het socialisme,
die uit zijn woorden sprak, een dankbaar ge
hoor. Hij stond dicht bij het socialisme, maar
is er toch altijd buiten gebleven, tot grote te
leurstelling van Wibaut.
P. L. Tak.
IN Pieter Lodewijk Tak (1848-1907) daar
entegen is hij niet teleurgesteld. Tak, Mid
delburger van geboorte, was na een niet
voltooide studie in de rechten in 1877 naar
zijn geboorteplaats teruggekeerd en redacteur
van de „Middelburgsche Courant" geworden.
Hij bleef dat tot hij in 1883 als redacteur van
de in dat jaar opgerichte (Groene) „Amster
dammer" naar Amsterdam verhuisde. Wibaut
had hem al herhaaldelijk oppervlakkig ont
moet voordat een diepgaand gesprek in de
sociëteit „St. Joris" met Tak, kort voor diens
vertrek naar Amsterdam, hen tot vrienden
maakte. Tak was toen nog liberaal; in 1885
zou hij zelfs secretaris worden van de „Libe
rale Unie", maar zijn sociale bewogenheid
dreef er hem ten slotte toch toe, ook de stap
te doen die Wibaut al eerder had gedaan. In
1893 werkten beiden samen in het comité
„Honger en Schrik", en toen Tak in 1895
Mr. M. J. de Witt Hamer.
32
