No. 1
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
zijn tegenstander mr. P. Dieleman, kandidaat
van de anti-revolutionairen, kwam met 319
stemmen als overwinnaar uit de stembus.
Bij een tussentijdse verkiezing in 1905 kreeg
Bimmel in district III 202 stemmen, maar
mr. Dieleman behaalde ook nu weer, en op
nieuw met 319 stemmen, de overwinning. De
„Middelburgsche Courant", voor de keus ge
steld een clericaal of een werkman te steunen,
had haar lezers geadviseerd aan de werkman
een van haar eigen letterzetters de voor
keur te geven, al betreurde ze het dat deze bij
de „S.D.A.P." aangesloten was. Bij de gewone
verkiezingen, drie maanden later kreeg Bint-
mei in district III 240 stemmen, mr. Sannes in
district I 110. Bij de gemeenteraadsverkiezin
gen van 1907 behaalden L. Onderdijk en C.
van der Weel in district I respectievelijk 97
en 89 stemmen, in district III kwam mr. San-
nes met 325 stemmen in herstemming met het
liberale gemeenteraadslid H. P. van de Ree,
die 331 stemmen had gekregen. Bij de her
stemming kreeg Sannes 331, Van de Ree maar
250 stemmen. Daarmee was de eerste socialist
in de Middelburgse gemeenteraad gekozen. De
afdeling had alle zeilen bijgezet voor deze ver
kiezing; aan de vooravond van de herstem
ming zouden Troelstra en Sannes spreken,
maar Troelstra was verhinderd en liet zich
vervangen door Tak. De grote zaal van het
„Schuttershof" was stampvol. Waarschijnlijk
is dit de laatste keer geweest dat Tak in het
openbaar gesproken heeft.
Wibaut, Mullié en anderen spraken herhaal
delijk zowel voor de afdeling van de
„S.D.A.P." zelf als voor de Bestuurdersbond,
maar er kwamen ook buiten de verkiezingstijd
dikwijls sprekers van elders, die dan meestal
bij de Wibauts logeerden. In 1902 gaf Frank
van der Goes een cursus. In hetzelfde jaar
sprak Troelstra, het was in april, op drie
achtereenvolgende avonden in Middelburg,
Kruiningen en Goes, in Middelburg voor een
gehoor van 500 geestverwanten en belangstel
lenden, die hij twee uur lang in gespannen
aandacht wist te houden. Men hield destijds
nog van lange redevoeringen. Ook Henriëtte
Roland Holst sprak voor de afdeling Middel
burg. Toen ze met de Wibauts een rijtoer
maakte over Walcheren, zei ze: „Over vijftig
jaar zijn al die calvinistische boeren socialist."
Mevrouw Wibaut kon het niet geloven.
Mr. G. W. Sannes.
HET vertrek van de Wibauts naar Am
sterdam, in mei 1904, was een ernstig
verlies voor de socialistische beweging
op Walcheren. Het zou nog veel ernstiger zijn
geweest, was niet in maart 1903 de jonge
mr. Goswijn Willem Sannes (1875-1930) met
zijn vrouw Elisabeth Sannes-Sannes bij de in
werkingtreding van de Ongevallenwet als grif
fier bij de Raad van Beroep in Middelburg
gekomen. Onder de indruk van de spoorweg
staking en van de reactie, die deze had op
geroepen, sloot hij zich in deze zelfde tijd bij
de „S.D.A.P." aan, waartoe hij zich door zijn
theoretische studie van het socialisme trouwens
al eerder aangetrokken had gevoeld. Dadelijk
na zijn komst in Middelburg gaf hij zich met
zijn vrouw aan de propaganda voor de be
weging, in nauwe samenwerking met de Wi
bauts, die met hen een vriendschap voor het
leven sloten. Toen de Wibauts Middelburg
verlieten, namen ze dan ook de overtuiging
mee dat ze de propaganda in goede handen
overlieten. We zagen al dat Sannes in 1905
redacteur werd van „De Baanbreker" en in
1907 het eerste socialistische lid van de ge
meenteraad, waar hij met de nek werd aan
gekeken. In 1911 verhuisde hij naar Almelo,
in 1913 werd hij lid van de Tweede Kamer.
Sannes was een man van een vurig tempera
ment en een uitstekend spreker, die er veel
toe heeft bijgedragen dat het socialisme ook
in Zeeland meer en meer veld won.
Tien jaar lang zou de Middelburgse afdeling
de enige blijven die de „S.D.A.P." op Walche
ren bezat. Pas in 1906 volgde Vlissingen. In
1901 ontstond een afdeling Oostburg, die geen
levensvatbaarheid had. Pogingen om in Zierik-
zee een afdeling op te richten, mislukten; men
moest volstaan met het houden van een ver-
3 5
