No. 4
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
schippers en vissers in het geheel niet". In dit
opzicht is er nog weinig veranderd.
Het is opmerkelijk welk een grote invloed
oorlogsomtandigheden hebben uitgeoefend op
het beleid van het bestuur. De eerste verpach
tingen vonden plaats in 1870 (Frans-Duitse
oorlog), de oorlog 19141918 was aanleiding,
dat, althans voor de oesters het mobiele pacht
stelsel werd ingevoerd en de oorlog van
19401945 deed de publieke verpachtingen
geheel verdwijnen.
Gedurende de laatste oorlog was nl, het
Pachtbesluit Visrecht 1941 tot stand gekomen.
Hierin werd bepaald dat verpachting van een
visrecht aan een ander dan de vroegere pach
ter slechts mogelijk was na goedkeuring van
de Secretaris-Generaal van het Departement
van Landbouw en Visserij. De hoogst toelaat
bare pacht was de prijs die op 9 mei 1940
gold. Publieke verpachting werd daardoor in
feite onmogelijk. In de plaats daarvan kwam
een systeem van geschatte huurwaarde met
toewijzing naar behoefte, dat ook thans nog
wordt gevolgd. Een stelsel waaraan niet de
bezwaren kleven van de publieke verpach
tingen doch dat het Bestuur voor het grote
probleem stelt om de cultuurwaarde van een
oester- of mosselperceel zo goed mogelijk vast
te stellen en de schaarse goede visserijpercelen
zo billijk mogelijk onder de vele gegadigden
te verdelen.
WIJ hebben ons in het laatste deel van
dit artikel nagenoeg geheel bepaald
tot het weergeven van de gebeurte
nissen rondom het oesterbedrijf. Hetgeen wij
over de publieke verpachtingen en de onder
linge concurrentie hebben gezegd, geldt in zijn
algemeenheid ook voor het mosselbedrijf, maar
hier is het minder spectaculair.
De oester is wat men zou kunnen noemen
van hogere standing, zo is het met de teelt,
waarbij kwaliteit een zeer grote rol speelt,
maar ook het vrijwel alle problemen waar
mede het oesterbedrijf heeft te maken.
Voor het mosselbedrijf zijn de idealen, die
de oprichters van de „Coczo" zich vijfen
veertig jaar geleden voor het oesterbedrijf
voor ogen stelden, nagenoeg verwezenlijkt.
Buitengewone omstandigheden waren ook
hiertoe weer aanleiding.
De mobiele pacht kwam tot stand na het
optreden van de mosselparasiet in de Zeeuwse
wateren, in het seizoen 1949/1950, de cen
trale verkoop gedurende de crisis der dertiger
jaren. Voor de mosselkwekers heeft in het bij
zonder de centrale afzet, niet tot stand geko
men door een hechte samenwerking van de
kwekers, maar door maatregelen van boven
af, zegenrijk gewerkt. Aan de moordende on
derlinge concurrentie van de mosselkwekers
hier en elders in Nederland, waarvan weer in
hoofdzaak de buitenlandse afnemers profi
teerden, kwam een einde. De resultaten ervan
zijn ook voor de buitenstaander waar te
nemen telkenjare, wanneer „Zeeland presen
teert" ter gelegenheid van de officiële opening
van het oester- en mosselseizoen op de Ooster-
schelde voor Yerseke, zijn vlootschouw houdt.
Wij hebben slechts hier en daar een greep
gedaan uit de veelbewogen geschiedenis van
het Bestuur der Visserijen op de Zeeuwse
Stromen en de hierbij zo nauw betrokken vis-
sersbedrijven.
Het zou de grondslag kunnen vormen van
een spel van op- en neergang, maar vooral van
initiatief, durf, arbeidszaamheid, doorzettings
vermogen en vertrouwen. Het spel gaat ver
der, maar het einde door de uitvoering van
het Deltaplan komt reeds in zicht.
Moge dit artikel ertoe bijdragen ook in
Zeeland meer belangstelling en begrip te wek
ken voor het zo typisch Zeeuwse en volkomen
gezonde en welvarende oester- en mosselbe
drijf, met name voor de mensen die er in
werkzaam zijn, dikwijls van geslacht op ge
slacht voor het gordijn valt.
De gegevens van dit artikel werden ontleend aan
een niet gepubliceerde rede, uitgesproken door de
Voorzitter van het Bestuur der Visserijen op de
Zeeuwse Stromen, ter gelegenheid van het 100-jarig
bestaan op 26 februari 1926 en aan het archief van
het Bestuur.
147
