Vlaams-Zeeuwse grenscontacten en uitwisselingen
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 5
Het redactielid drs. L. Lockefeer hield voor het congres van de Stichting Nationaal
overleg voor gewestelijke cultuur, in september 1961, aan de culturele grenscontacten
gewijd en in Maastricht gehouden, de hierbij afgedrukte inleiding.
Drs. L. Lockefeer
HET is interessant vast
te stellen, dat na de
tweede wereldoor
log de culturele contacten
tussen de bewoners ter weers
zijden van de staatsgrenzen
sterk geïntensiveerd zijn. We
beleven in deze decennia een
streven naar éénwording,
naar het wegvagen van hin
derlijke grenslijnen, die
meestal ontstaan zijn ten
koste van veel ellende en
culturele afbraak. De groei
der culturele grenscontacten
moeten we dan ook zien als
een vruchtbaar facet van een
zich sterk ontwikkelende
West-Europese eenheid.
We mógen dit ook niet
anders zien, want anders be
staat de kans dat we ver
vallen in een eng, emotieel-
geladen regionalisme, dat
haar eigen prestaties plaatst
op het allerhoogste interna
tionale niveau en haar eigen
kunstenaars bewierookt als
de corypheeën van deze
eeuw.
GRENZEN zijn grillige lijnen van macht,
toeval en willekeur. Nadat Frederik
Hendrik in 1645 op de valreep Hulst
veroverde, werd dit oude Vlaamse land door
een bepaling van de Munsterse Vrede, als
generaliteitsland bij de Republiek gevoegd en
begon in Staats-Vlaanderen een zekere cultu
rele afbraak. Bij het Haagse verdrag van 1795
werd Staats-Vlaanderen ingelijfd bij Frank
rijk, en in 1944 moest hetzelfde Vlaanderen
een zware tol betalen bij de bevrijding van
de Scheldemond.
Zeeland en zijn cultuur worden beheerst
door de Schelde. De Schelde bracht niet alleen
water en slib uit het zuiden, maar ook een
bloeiende monnikencultuur; vooral agrarisch
en bouwkundig. Nog heden ten dage getuigen
hiervan o.m. de mooie kerken van de Schelde-
gothiek op Zuid-Beveland en te Aardenburg,
de abdij van Middelburg, de basiliek van
Hulst. De Vlaamse invloed blijkt bovendien
uit de profane bouwkunst en uit de bloei van
de rederijkerij in Zeeland, die Kamers van
Rhetorica telde in vele steden en dorpen. In
1480 werd te Goes het eerste landjuweel van
Noord-Nederland gehouden.
De Reformatie en de Tachtigjarige Oorlog
bepaalden het verder lot van Zeeland en
droegen er toe bij om van deze provincie, die
ontstond door en uit de zee, door opwas en
aanwas, door inpoldering, storm, giertij, wa
tersnood, inundatie en herbedijking, te maken
de meest-ingewikkelde en heterogene bestuur
lijke eenheid die men zich denken kan.
Zeeland vormt dan ook noch cultureel,
noch etnologisch, noch geografisch een een
heid.
De Wester-Schelde deelt de provincie in
de vroegere eilandengroep, met het domine
rende eiland Walcheren en de kleinere cul
tuurcentra Goes, Zierikzee en Tholen en
Zeeuwsch-Vlaanderen! Dit laatste gebied is,
historisch gezien een Vlaams gewest met uit
gesproken Oost- en Westvlaamse dialecten.
De sterke Hugenoten-invloed op de West
Zeeuwsch-Vlaamse bevolking stamt uit
Noord-Frankrijk, een oorspronkelijk Vlaams
gebied. Ook de Zeeuwse enclave in het land
162
