Rondom de hervorming op Zuid-Beveland
Oorspronkelijk waren de be
woners van deze streken natuurlijk
heidenen. De zeer weinige mensen,
die hier huisden, zullen wel dezelfde afgoden
vereerd hebben als de omringende volks
stammetjes. Langzamerhand zal de bevolking
ook hier gekerstend zijn. Vooral in de latere
middeleeuwen werden kerken en kloosters ge
sticht en de geestelijkheid begunstigd.
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 3
A. de Smit
Spoedig was de rechtstreekse en de zijde
lingse invloed van de kerk groot. Niet alleen
omdat ze, door de milddadigheid der gelo
vigen, eigenaresse werd van uitgestrekte lande
rijen, maar ook omdat ze, bij gebrek aan
algemene beschaving, bijna uitsluitend in het
bezit was van kennis en wetenschap.
Worden in het register van de kerkelijke
tienden die van 1275 tot 1280 in het bisdom
Utrecht waartoe deze streken destijds be
hoorden geheven zijn ten behoeve van een
eventuele kruistocht naar het Heilige Land in
Zuid-Beveland met inbegrip van Borssele (dat
kerkelijk tot het dekenaat Walcheren behoor
de) drieëndertig kerken genoemd, in de kerke-
lijsten van de domkerk, waarvan de eerste
dateert uit 1395, is dit aantal tot ruim zestig
gestegen.
Opmerkelijk groot is het aantal altaren en
vicariën, dat in de middeleeuwse kerken aan
getroffen wordt. Deze vinden we slechts bij
een negental parochies niet vermeld. De ove
rige bezaten er in totaal omstreeks twee
honderd.
Eveneens betrekkelijk groot was het aantal
kloosters, dat in Zuid-Beveland gevonden
werd. Voorop gaan natuurlijk de beide stadjes
Goes en Reimerswaal. Te Goes vond men het
Kruisbroederenklooster, ook wel het Patershof
genoemd, gelegen aan de Beestenmarkt en zich
mogelijk uitstrekkende tot aan de Vlasmarkt,
het St. Agnesklooster in 1440 aan de Vismarkt
gesticht en voorzien van een gasthuis en het
klooster van de Zwarte Zusters, waaraan nog
de Zusterstraat herinnert. Reimerswaal had
een klooster voor de Zwarte of Cellezusters
en een voor Reguliere kanunniken. Verder
waren er nog in de omgeving van vier dorpen
kloosters, terwijl de ambachtsheren van Ka-
pelle die kerk begiftigd hebben met een ka
pittel van elf kanunniken.
De hervorming.
DE invoering van de hervorming is een
gebeurtenis geweest, die diep heeft in
gegrepen in het leven van tal van
Westeuropese volkeren. Misschien dieper dan
we vaak beseffen. Natuurlijk denken we
daarbij allereerst aan hen, die hiervoor goed
en bloed hebben opgeofferd. Uit later tijd is
bekend, dat er o.a. heel wat Franse refugés
naar verschillende delen van ons land zijn uit
geweken en een aantal Salzburgers met name
naar het westelijk deel van Zeeuwsch-Vlaan-
deren gevlucht is. Doch we lezen er in onze
geschiedenisboeken niet over, dat er ook ten
tijde van de hervorming dergelijke volksver
huizingen geweest zijn. We noemen in dit
verband de vlucht van vele Zuid-Bevelanders
naar Vlaanderen en omgekeerd.
Nadat Maarten Luther 31 oktober 1517
zijn bekende 95 stellingen aan de Wittenbergse
slotkapel bevestigd had, verbreidde zich de
nieuwe leer ook weldra in ons vaderland.
Het eerste edict, dat de voortgang van de her-
80
