De watersnood en de ontwikkeling van Zeeland
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No 1
Drs. M. C. Verburg
OVERAL waar leed is, is zegen nabij.
Met deze woorden troostte koningin
Juliana de rampzalige mensen die
verloren wie en wat hun lief was. Haar spreuk
is voor Zuidwest-Nederland toepasselijker
gebleken dan werd vermoed. Van de (waters)-
nood werd een zodanige (vernieuwings) deugd
gemaakt dat de deltagemeenschappen bezig
zijn in luttele jaren tijds een wezenlijke ver
andering te ondergaan.
Er zijn nog altijd velen die de lofzang op
het oude Zeeland, de fixatie van Ritter's senti
mentele aardrijkskunde vertolken. Voor hen is
het nog het arcadische landschap waaraan zij
in een bezeten tijd hun herderspoëzie op
dragen, het romantisch-mysterieuze land zoals
het in de vorige eeuw werd aangetroffen en
beschreven door de romanticus Victor Hugo,
de naturalist De Amicis en de symbolist Kahn.
Dr. D. A. de Graaf schreef in het Zeeuws
Tijdschrift enkele opstellen over de geschriften
die deze en andere beroemdheden, zoals Guic-
ciardini, Dürer, Erasmus en Heine aan Zeeland
wijdden. Een citaat van Kahn zou deze heden
daagse opinie nog kunnen weergeven. „Geen
zomerreis weet zo zeer de vreugde bij ons op
te wekken, welke het herkennen van lang
geleden aanschouwde tuinen ons pleegt te
geven het is een jagen naar een restje van
het verloren paradijs, dat zoeken naar scha
duw bij zee), als reizen die overtochten op
wiegelende stoomboten met zich mee
brengen In werkelijkheid is het leven
wel veranderd.
ER zijn nog slechts 7.400 paarden in het Zeeuwse land, maar het plaatje met de dampende
rossen doet het altijd nog beter dan dat met de efficiënte trekker of spuitinstallatie. Enkele
lokale bestuurscrises hebben de landelijke pers in de gelegenheid gesteld te doen alsof er
een folkloristisch festijn aan de hand is en geen aanpassingsproces aan de nieuwe tijden. De
gemeenteraad van Middelburg voteerde onlangs met moeite 1,4 miljoen voor de moderni
sering van de schouwburg. Het visserijlaboratorium in Wemeldinge vergroot de afstand
tussen de natuur en de kunstmatige levenscondities van oesters en mosselen, zoals het proef
station in de Wilhelminapolder de fruitteelt conditioneert. Waar het Deltaplan vordert wordt
de natuurlijke lozing door eb en vloed vervangen door die met moderne gemalen. Aanpas-
singswerken noemen wij dat, een toepasselijk begrip voor wat zich in de menselijke ziel ook
heet af te spelen.
Nog niet lang geleden was er op Tholen verzet tegen het werken van meisjes in de industrie,
maar nu er misschien 800 lange-afstandspendelaars zijn, staan de bakens wel anders opgesteld.
De bestaande industrieën staan niet afwijzend meer tegenover nieuwe. Het mentale separa
tisme van de Zeeuwsvlaming is achterhaald door een herboren zelfvertrouwen. Goes dat voor
de ramp met pijn industriehallen oprichtte, is een geslaagde ontwikkelingskern geworden en
Middelburg pretendeert meer te worden dan het overgeleverde bestuurs- en cultureel centrum.
De samenwerkingsverbanden beginnen het stadium van het afvangen van vliegen langzaam
maar zeker achter zich te laten. Het dialect wordt bedreigd door pendel, toerisme en televisie,
tekenen van een opgeheven isolement.
2
