BOMMENEDE.
Cn toll op Mngljfbaal)
Beftedinge
Dijcken ende Dijck - wercken,
No. 3
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
mare overmits dat meest alle heur ander Lan
den geinundeert sijn ende dat huere convent
daerduer schijnt van armoede te vergaen"[18].
In het privilege van 1571 wordt ten aanzien
van de rechtspraak bepaald dat Bommenede
niet meer horen zal onder Voorne of Drei-
schor. Het wordt een hoge heerlijkheid. De
hoge en lage jurisdictie wordt opgedragen aan
een baljuw en zeven schepenen. Deze oefenden
tevens het administratief beheer en het toe
zicht uit over de dijken [19]. De eerste baljuw
en dijkgraaf werd Cornelis Cornelisz Hendriks
Seuje. De Bommeneders hebben het niet met
hem getroffen, want in 1596 wordt hij uit zijn
ambt ontzet en worden zijn goederen ver
beurd verklaard. Hij had een moordenaar vrij
uit laten gaan en verder een ergerlijk leven
geleid. Uit de processtukken vernemen we bij
zonderheden over Bommenede van 1570-1575.
Aanvankelijk was de baljuw een ijverig man
van_.
TOT
Denoefön 16 5 5. öeg&oomHö'
1;, öas&ö ten elf upmi öeBeDen toekom-
mtnrDe op tjü INaDtjjupg/ feec&ew IBiic-
ben cube ©tfch-toctctet alöaer/ fo füajtc al# ï&nip-toero
feen/Jn efföachen oRebeïïeDtneen/ ooels hiccnlgeüBacö-
toerc&eti/ofle anbttöop tooöanlge betDepltngen/Con*
Dtticn cnbe ojöje als men op De boofè bettEDlnge alg Dan
nïDaet nacDer booj lefen fal. €m pegtjdijcfs Dot fön
pjofyt.
Segget voorts.
Fig. 3. Aanbesteding van dijkwerk in Bommenede,
1655.
en in 1573 werd hij ook baljuw van Brouwers
haven. Hij oefende op verzoek van jonkheer
Arent van Dorp, gouverneur van Zieriksee en
van Zeeland Beoostenschelde, opzicht uit op
de fortificatie van Bommenede in 1573.
Beleg
IN het najaar van 1575 slaan de Spanjaarden
het beleg voor Bommenede. In de strijd
om het bezit van Schouwen, speelt het een
belangrijke rol. Het ligt op het knooppunt van
drie dijken [20]. Eind april 1575 zijn een vier
tal vuurmonden per schip uit Middelburg ge
bracht. In oktober als de aanval van de Span
jaarden verwacht kan worden, krijgt Bom
menede nog turf en bier in voor de vijf vendels
onder de Neuville. De 24ste oktober komen de
Spanjaarden en bombarderen de vesting. Een
aanval op 26 oktober wordt afgeslagen. Vier
dagen later dringen de Spanjaarden binnen en
doden het garnizoen. Na de aftocht der Span
jaarden ligt de dijkage van Bommenede ver
nield. Baljuw Seuje probeert geld te krijgen
voor reparatie. In 1579 en 1580 laat hij twee
honderd roede dijk bij gebrek aan goede aarde
met platte „schoorstenen" beleggen. Van 1587-
1589 worden de fortificaties van Bommenede
hersteld.
De hervormde gemeente
IN 1587 kreeg Bommenede zijn eerste pre
dikant in Casparus van Bijgaarden. Twee
predikanten Nolthenius, vader en zoon
hebben de hervormde gemeente gediend. Hen-
ricus Nolthenius van 1603-1631 en Georgius
van 1632-1650 [21], Bommenede behoorde
ook kerkelijk tot Holland en wel tot de Clas
sis Voorne en Putten. In 1609 kwamen de
Classes van Voorne, waartoe Bommenede be
hoorde en Schouwen, waartoe Sommelsdijk
behoorde, overeen dat de predikanten van
Schouwen bij vacature en ziekte het Hollandse
Bommenede zouden verzorgen en die van
Flakkee het Zeeuwse Sommelsdijk. Voor een
afbeelding van de kerk zie de potloodschets
van Zacharias Roman (figuur 2). Deze teke
ning is blijkens het opschrift vervaardigd voor
Rochus Hoffer. Daar Rochus Hoffer de heer-
73
