ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 5
zeer gunstig oordeel over. Er was trouwens op
Noord-Beveland al voor de oorlog een door
de boeren via de Vereniging voor Bedrijfs
voorlichting zelf betaalde voorlichter in
dienst, nog voor de aanstelling van rayon
assistenten door het rijk. Nog altijd is dank
zij de genoemde vereniging de voorlichting op
het eiland zeer intensief. Het wordt op prijs
gesteld, als de voorlichter niet alleen op ver
zoek, maar ook ongevraagd bezoek aflegt.
Het valt daarbij op, dat hoewel van de assis
tent vrij specialistische adviezen worden ge
vraagd (bijvoorbeeld over bestrijdingsmidde
len), men de voorkeur geeft aan één all-round
voorlichter boven een aantal specialisten. Dit
vormt voor de toekomstige organisatie van de
voorlichting een nuttige aanwijzing; het zal
noodzakelijk zijn, dat de veelheid van voor
lichtingscategorieën voor de boer geen chaos
gaat opleveren.
De instelling van de Noordbevelandse boer
is zakelijk en individualistisch en zijn levens
wijze is modern. Voor al dit soort begrippen
heeft Van den Ban op ingenieurze wijze kwan
titatieve schalen ontworpen, waardoor zij
meetbaar worden. Op dit soort schalen is na
tuurlijk altijd wel kritiek mogelijk. Met name
de schaal voor de levenswijze, waarin het
lezen van dagbladen, tijdschriften en boeken,
onderwijs, vakanties en bezit van auto, tele
foon en televisie participeren, kan worden
aangevochten, doch ook een andere keuze zou
subjectief blijven. Hoe dit ook zij, de ge
noemde karaktertrekken komen duidelijk naar
voren. Men is weinig gebonden aan buurt en
familie, komt veel buiten het eigen eiland,
ontmoet elkaar veelal in zakelijke sfeer en
beslist graag zelf. Dit soort karakteristieken,
die overigens voor meer plaatsen in Zeeland
gelden, bewijst, dat aan groepsnormen en
-faktoren niet te veel betekenis mag worden
toegekend. Desondanks legt de schrijver van
de studie in zijn inleiding en conclusies op de
groep en de samenleving sterk de nadruk.
Voor Noord-Beveland lijkt dat wat over
dreven.
Op Noord-Beveland worden veel land
bouwbladen gelezen; onder deze wordt het
Zeeuws Landbouwblad gunstig gewaardeerd.
De leesvaardigheid van de Noordbevelanders
is groot. Voor het invoeren van nieuwe land
bouwmethoden spelen echter massamedia als
weekbladen en radio slechts een secundaire rol;
zij zijn van belang voor de eerste kennis
making, doch een beslissing wordt er nauwe
lijks door beïnvloed. Voor dit laatste is per
soonlijk contact van meer betekenis.
Verschillen
ER blijken op Noord-Beveland belangrijke
verschillen te bestaan tussen grote en
kleine boeren. Bij de onderlinge contac
ten speelt dit een belangrijke rol. Zo bezoeken
grote boeren veel meer vergaderingen, waar
kleine boeren zich nauwelijks thuisvoelen.
Door de Vereniging van Bedrijfsvoorlichting
wordt op de problemen van de grotere boeren
ook sterk de nadruk gelegd. De kleinere boe
ren zien de grotere veelal als voorbeeld en
noemen hen ook als adviseur; het omgekeerde
komt niet voor. Over het algemeen acht Van
den Ban de onderlinge wedijver op het eiland
vrij groot. Het contact met andere boeren is
gering, doch men let wel scherp op elkaar.
Grotere boeren zijn invloedrijker dan kleinere;
ook zijn invloedrijke boeren tamelijk jong,
hetgeen naar Van den Ban zelf ook zegt, mis
schien niet in overeenstemming is met het
gangbare beeld.
De „kredietmentaliteit" is op Noord-Beve
land ongunstig. Zelfs is de weerstand tegen
krediet nemen, vergeleken met de kennelijke
vooruitstrevendheid, nog opvallend groot.
Communicatie
HET bovenstaande geeft een indruk van
de veelomvattende inhoud van de
studie van Van den Ban, die blijkens
de titel: „Boer en Landbouwvoorlichting" op
de voorlichting is toegespitst. De gegevens
over Noord-Beveland (die ook voor Milheeze
in Noord-Brabant en Dwingeloo in Drenthe
worden gegeven) zijn in feite nog aanzienlijk
uitvoeriger dan in dit beknopte bestek kan
142
