ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 5
is, en tegelijk niet is. Dit uit
gangspunt van de communis
tische filosofen is in onze
ogen ongerijmd.
De leer van het historisch
materialisme heeft in de loop
van de tijd belangrijke wijzi
gingen ondergaan. Voor de
orthodoxe communistische
historici moet de geschiedenis
beschouwd worden als een
collectief proces, uitsluitend
bepaald door economische
factoren. Tot 1934 heeft deze
leer het gehele geschiedenis-
onderricht in Rusland be
heerst.
Sinds dit jaar echter had
den er op dit punt belangrijke
veranderingen plaats: Plotse
ling is er in de geschiedenis
boeken weer plaats voor de
levensbeschrijvingen en por
tretten van grote Tsaren en
beroemde generaals, die heb
ben bijgedragen tot de schep
ping van het „Russische Va
derland". (N.B. Volgens de
zuivere Marxistische leer had
de arbeider geen vaderland).
Tekenend is in dit verband,
dat de orthodoxe historicus
Pokrowsky, die pas twee jaar
daarvoor in 1932, met een
staatsbegrafenis was geëerd,
in 1934 als Trotzkist werd ge
doodverfd. Andere geschied
kundigen, die zich niet snel
genoeg weten aan te passen,
verdwijnen met spoed van het
toneel. Hun meer burgerlijke
collega's worden onder aan
voering van Zhdanow de
wegbereiders van het herle
vend nationalisme.
Tot 1934 golden de aanvoer
ders der Kaukasiërs en Azia
tische volken, die zich tegen
de Tsarenheerschappij hadden
verzet, als vrijheidshelden.
Na 1934 waren het plotseling
agenten van Turks of Engels
imperialisme. De onderwer
ping door de Tsaren was voor
deze volken het „kleinst mo
gelijke kwaad", daar ze an
ders toch door Chinezen of
Engelsen onder de voet zou
den zijn gelopen. Na 1951 ging
men nog verder: het was een
zege voor deze volken, dat ze
onder het Tsarenbewind wa
ren gekomen. Want dit had
hen in aanraking gebracht
met het hoogst-ontwikkelde
cultuurvolk van die tijd.
Dat de Russen zichzelf be
schouwen als superieur aan
alle andere volken, niet al
leen sinds de revolutie van
1917, maar ook daarvóór,
hangt samen met de Marxis
tische leer, dat het Commu
nisme het eindstadium bete
kent in de maatschappelijke
evolutie, dat het eerst bereikt
zou worden door de meest
vergevorderde, geïndustriali
seerde staat. Aangezien Rus
land in 1917 communistisch
werd, moet het reeds op dat
ogenblik superieur zijn ge
weest aan alle andere staten.
Op ander gebied leidde het
axioma: Communisme eind
stadium tot een afwijking van
de principes van het histo
risch materialisme.
Immers indien de maat
schappelijke evolutie uitslui
tend wordt beïnvloed door
economische factoren, zullen
deze blijven doorwerken, ook
na het bereiken van het com
munistische stadium, en zal
ook dit na verloop van tijd
gedwongen worden het veld
te ruimen voor weer een an
dere maatschappelijke orde
ning. Met het oog hierop ver
kondigde Stalin in 1950, in af
wijking van het historisch
materialisme, dat kunst, we
tenschap, filosofie, kortom de
bovenbouw, een terugwer
kende kracht kan hebben op
de onderbouw. De bovenbouw
wordt nl. voorgesteld als
„weerspiegeling" van de on
derbouw, terwijl hij tevens
invloed op de onderbouw uit
oefent.
Wanneer alle produktie-
middelen in handen van de
gemeenschap zijn, echter de
beloning van de arbeid van
het individu wordt vastge
steld naar prestatie, spreekt
men van een socialistische
maatschappij
Onder het Communisme
daarentegen, geschiedt de be
loning naar behoefte. Dit kan
pas gebeuren als de industrie
zich dusdanig heeft ontwik
keld, dat er een overvloed
aan consumptiemiddelen
wordt geproduceerd. Men
neemt in Rusland aan, dat dit
omstreeks 1980 het geval zal
zijn.
In China meende men een
methode te hebben gevonden,
die de weg naar het commu
nisme belangrijk zou kunnen
bekorten: nl. de instelling van
de zogenaamde volkscommu
nes, grote groepen van men
sen, die collectief leven en
produceren.
De Russen moesten hier
wel tegen ageren. Immers in
de eerste plaats zou deze be
spoediging van de komst van
de communistische heilstaat
in strijd zijn met de leer van
het Marxisme, want het so
cialistische stadium zou dan
overgeslagen worden; en ten
tweede zouden de Sowjetlei-
ders, bij een eventueel wel
slagen van dit Chinese plan
in de ogen van het Russische
volk hebben gefaald.
Hoewel het experiment in
China op een mislukking is
uitgelopen, en de volkscom
munes enige tijd geleden
weer zijn opgeheven, moet
toch een der oorzaken van het
huidige geschil tussen Rus
land en China gezocht wor
den in dit verschil van inter
pretatie van de communis
tische ideologie.
De Studiekringen
In verschillende delen van
Zeeland zijn thans studiekrin
gen gevormd of in oprichting:
Schouwen-Duiveland
Te beginnen op 5 november
a.s. zal de studiekring wijsbe
geerte maandelijks op een
dinsdagavond een bijeen
komst houden ten huize van
Ir. A. M. de Graauw, Schuur-
beque Boeijestraat 6 te Zie-
rikzee.
Op de eerste vergadering
heeft dr. Van de Voor en, lei
der van de wijsgerige studie
kring te Middelburg, een in
leiding gehouden en tevens
158
