De Satisfactie van Goes
Dr. Daniel A. de Graaf
NA de herdenking vorig jaar van Nederlands onafhankelijk
heid is er nog altijd reden zich af te vragen of het jaartal
1813 wel de juiste datum is om te herdenken. Men kan mij
natuurlijk tegenwerpen dat het in feite om het herstel dier onafhan
kelijkheid gaat, maar de gemiddelde Nederlander voelde dit feest toch
aan als een herdenking van de stichting der Nederlandse staat. Voor
hem vallen de begrippen Koningschap, Staat en Onafhankelijkheid nu
eenmaal samen En dan heeft het zeker zin om op het jaar 1648
te wijzen als een datum waarop onze staat feitelijk gegrondvest werd.
Trouwens, waarom zou men slechts het herstel en niet de stichting
zelve vieren?
In een anoniem verschenen geschrift uit 1777 kan men lezen hoe
de auteur er voor ijvert „de vrije Staats- en Stadhouderlijke Re-
geeringe" in stand te houden en de door haar geschonken voorrechten
„ook aan het nageslacht over te draagen". Er is dus een stadhouder
lijke traditie die wij ook thans nog in stand kunnen houden, ja boven
koningschap en herstel der onafhankelijkheid mogen plaatsen.
Ik vergenoeg mij er mee dit onderwerp ter discussie te hebben ge
steld en wil mij verder bepalen bij de stad Goes wier onafhankelijk
heid eveneens gevierd zou kunnen worden zonder ditmaal van
herstel daarvan, hetzij in 1813, hetzij in 1944 te spreken. En dan zou
ik daarvoor als datum de 27ste maart willen voorslaan Op die
dag werd de Ganzestad namelijk in 1577 opgenomen in de republiek
van de zich vrijmakende Nederlanden.
ALS er één stad in Nederland geweest is
die de Tachtigjarige Oorlog op vreed
zame wijze is doorgekomen, mag Goes
wel in de eerste plaats genoemd worden.
Trouw aan de Spaanse koning en aan de heer
sende godsdienst, had deze stad weinig van
een rebel en vonden geen poenale sancties of
wel moordpartijen in de woelige zestiger en
zeventiger jaren van de zestiende eeuwen bin
nen haar muren plaats. Weliswaar werden er
in 1566 bijvoorbeeld aanstalten voor een beel
denstorm gemaakt, maar de beelden werden,
behoudens een enkele uitzondering, dank zij de
tact der bestuurders, met rust gelaten. In het
algemeen drong de nieuwe ketterse sekte, zoals
het protestantisme toentertijd genoemd werd,
geleidelijk, vrijwel zonder bloedvergieten door.
En ten slotte, toen Goes in 1572 door de Geu
zen belegerd werd, hield de bekwame Mon-
dragon ze buiten de wallen. Een korte strijd
die niet gevolgd werd door de zoveel zwaar
der strijd die steden als Leiden, Haarlem en
172
