omstreeks 1588 in Middelburg wonen en
stichtte er een handelshuis. Nagtglas be
schrijft hem als een schrander en onverschrok
ken koopman. Hij maakte plannen voor het
bereiken van China, Japan, de Molukken en
het vaste land van Indië langs de noordelijke
route; één van deze reizen had de bekende
overwintering op Nova Zembla ten gevolge.
Toen deze tochten geen succes hadden, finan
cierde hij reizen door de zuidelijke wateren en
de tweede reis van Cornelis Houtman in 1598
werd gemaakt met schepen voor rekening van
zijn kantoor. Hij behoorde tot de oprichters
van de Oost Indische Compagnie. In 1603
echter waren de omstandigheden dermate ver
anderd dat hij ons land „met de noorderzon",
zoals Nagtglas zegt, moest verlaten. Nagtglas
meldt ook dat hij het huis in de Noordstraat
(thans no. 31) te Middelburg bewoonde en
ook het „Monnikenhof onder Grijpskerke,
welke gronden echter met aanzienlijke hypo
theken waren bezwaard".
In 1603 kocht Jacob Cats het huis in de
Lange Noordstraat van B. de Moucheron.
Een gevelsteen herinnert aan zijn verblijf al
daar: „Hier woonde Jacob Cats van 1603-
1623". Hij had vóór zijn huwelijk korte tijd
als huisgenoot van de Moucheron het huis
reeds bewoond. Van de Moucheron kocht hij
tevens het Munnikenhof. Waarschijnlijk gel
den de bovengenoemde jaartallen ook voor
zijn bezit van het Munnikenhof. Zeker is dat
hij bij zijn vertrek uit Middelburg naar Dord
recht zijn huis in de Lange Noordstraat èn het
Munnikenhof verkocht, zoals wij dat lezen in
„Het vertrek van Jacob Cats van Middelburg
naar Dordrecht" m). Cats schrijft in een brief
aan Blijenburg 6): om mij van alle ban
den ontslagen tot mijn plicht en Uw vriend
schap te kunnen spoeden al mijn roerende
goederen, ja zelfs tot mijn buiten te Grijps
kerke toe, de afgelegen woonplaatsen mijner
Zanggodinnen, voor altijd van mij vervreemd
en aan anderen overgedragen, om met mijn
gehele persoon en zonder mijn oog terug te
wenden (om met Horatius te spreken) verder
bij Ulieden te leven
Over Cats' verblijf in het huis in de Lange
Noordstraat te Middelburg vertelt uitvoerig
mr. J. H. de Stoppelaar n) en wat het Mun
nikenhof betreft lezen wij daar o.m. „Tot het
afgebroken werd hing in den voorvloer een
grote schilderij, voorstellende het gebouw en
den tuin in het jaar 1629, blijkens het cijfer
dat op de voorpoort stond. Boven aan deze
schilderij 2 wapenschilden, het eene drie
leeuwen van sabel staande boven een veld
van goud is van Roubergen, het andere, mede
in tweeën gedeeld, van boven 3 bloemen,
rechts 3 vogelkoppen, vermoedelijk dat van
zijn echtgenote". Het was dus ook in De
Stoppelaar's tijd niet bekend van wie het
vrouwelijk wapen was. Na de restauratie
bleken de vogelkoppen echter leeuwenkoppen
te zijn, doch dit heeft geen opheldering ge
geven.
Het Munnikenhof was een zeer geliefd ver
blijf van de familie Cats. Het was van Mid
delburg uit gemakkelijk bereikbaar en voldeed
aan de wensen van het gezin ten opzichte van
het buitenleven.
Cats had er gelegenheid tot rustig dichten
en schrijven. P. J. Meertens schrijft dat vele
van Cats' werken op het buiten zijn ontstaan
o.m. „Galathea" en „Self-strijt". „Met kenne
lijk behagen denkt Cats in later jaren aan zijn
leven op Munnikenhof terug" aldus Meertens.
Op hoge leeftijd schreef Cats in het gedicht
„Twee en tachtig jarig leven" over deze
episode:
„lek had een buytenhuys niet verre van de stadt,
Daar ick en mijn gezin een wijl in stilte sat.
Ick was veel op het land, of in het huis gedoocken.
lek liet van enckel moes my veeltijts spijse koocken;
Ick schoude stadts gewoel, en koos het eensaam velt,
Want daar was toen ter tijt mijn wesen naar gestelt."
Een afbeelding van het huis (afbeelding 2)
zoals het in Cats' tijd was en tevens de vroegst
bekende afbeelding is te vinden in zijn
„Maechden-pligt" als illustratie van de pasto
rale „Harders clachte". (Een kopie hiervan in
gewassen inkt bevindt zich in de Zelandia
Illustrata, deel II, no. 133). Deze gravure
toont een ondiep gebouw met een aan weers-
c) Adriaan Blijenburg (1589-1630) was o.a. Schout
van de stad Dordrecht. Hij oefende invloed uit op het
besluit van Cats, zijn benoeming tot pensionaris van
Dordrecht aan te nemen.
204
