ders die ingebroyken zijn door de schrickelijcke Water-
vloedt den 26 jan. 1682 (Rotterdam 1682) schrijft:
Bornebroot een Buytenpolder brack in waardoor de
polder van Blois door sijn binnendijck inundeerde."
Wat nu het ontstaan van het ,,wiel" betreft, dat moet
a! veel ouder zijn. Want op de kaart van Levinus Ruta
van 1583 is het al aangegeven in het zuid-oosten van
de polder Bloois. Zie figuur 1. Dit kaartje is afgedrukt
als illustratie bij het artikel van M. P. de Bruin: Bom-
menee in Tijdschrift van het Kon. Ned. Aardr. Ge
nootschap, deel LXXI, nr. 1, 1954 en bij mijn art. in
het Zeeuws Tijdschrift van 1963. De inwoners van
Zonnemaire noemen de kromming in de dijk tussen
Bloois en Nieuw-Bommenede thans: de Kromte. Als
dat ,,wiel" met de kromming in de dijk al in 1583
bestaat, moet het al vroeger ontstaan zijn: in 1570 of
1530 en 1532, toen er ook overstromingen en dijk
doorbraken optraden als gevolg van stormvloeden.
Op blz. 93 fig. 47 wordt het gehucht Nieuw-Bom
menede, dat ontstond toen de bewoners van de oude
plaats wegtrokken, ten onrechte gesitueerd rondom
het wiel in de Kromte, aan de dijk tussen Bloois en
Nieuw-Bommenede. Dit is onjuist. Nieuw-Bommenede
ontstond op de dijk tussen Zonnemaire en de polder
Nieuw-Bommenede. Op een oude ansichtkaart uit de
dertiger jaren (zie fig. 2) kan men een indruk krijgen
van dit gehucht, dat later door afbraak van oude
huizen en verbouwingen zijn oude karakter verloren
heeft.
Ten slotte nog iets over de polder Oud-Bommenede
en Bloois. Deze heeft een dubbele naam. Het noord
oostelijke deel heet Oud-Bommenede. De scheiding
met de rest van de polder, die Bloois genoemd wordt,
werd oudtijds gevormd door een watergang. Zie b.v.
de kaart van Hattinga (1752), tegenover blz. 30 van:
Tussen Afsluitdammen en Deltadijken. Het noordooste
lijke stuk van de polder hoorde tot de heerlijkheid
Bommenede en het overige gedeelte vormde de heer
lijkheid Bloois. De grens tussen Oud-Bommenede en
Bloois werd behalve door een watergang ook aan
gegeven door grenspalen op de dijk. Op het scheid
tussen Bommenede en Bloois aan de z.g. Dijkhuisjes
(op de dijk tussen Oud-Bommenede/Bloois en Nieuw-
Bommenede) kan men in de doornenheg van een van
de huisjes een hardstenen paal aantreffen, van 150 cm
hoog en 26 cm breed. Op de zuidkant staat: grond van
Beloys en op de noordkant grond van Bommene.
Drs. L. M. VERSEPUT
Kaart van Bommenede door Levinus Ruta, 1 58.3
Alg. Rijksarchief no. 2758
27
