verwijdering van afvalwater en van vuil, de gehele
biologische, chemische en fysische omgeving, dus
ook het zwemwater, het ongedierte en de lucht
verontreiniging. Elke concentratie van mensen le
vert concentratie van verontreinigingen op, ook in
de dorpen en gehuchten. Zou dit dan niet gelden
voor het miljoen toeristen en de meer dan 50.000
industrie-arbeiders die wij mogen verwachten?
Op het terrein van de recreatie is er nog geen
sprake van een beleid ten aanzien van de verkoop
van oude verspreide en slecht geoutilleerde wonin
gen als vakantiewoningen. Voor de recreatie zoekt
men vaak ongerepte terreinen waar echter door de
hoge kosten geen wateraansluitingen aanwezig
zijn. Consumptietenten en picknickplaatsen hebben
geen goede uitrustingen voor afvoer en afvalstof
fen. Waar zoet water in de grond wordt gevon
den, zoals in de westhoek van Schouwen, wint men
zelf water, maar bevuilt men tevens de water
voorraad. Men zal zoveel mogelijk gesloten sys
temen moeten aanbrengen. Overigens is de toe
stand van vele kampeerterreinen redelijk te noe
men, al geldt dit niet ten aanzien vele „wilde"
terreinen. Als er sprake is van schuld geldt dit
ook de vaste bewoners. De situatie is ook sterk
afhankelijk van het optreden van de gemeentebe
sturen.
In verschillende opzichten wordt het toezicht te
laat ingeschakeld. Dit geldt bijvoorbeeld kalver-
mesterijen, maar ook kleine fabrieken, zoals vis-
meelfabrieken. Ook hier speelt de snelle structuur
wijziging een rol. Typerend is de vismeelfabriek in
Arnemuiden waarvan men de plaats van vestiging
geschikt vond, maar die nu een bezwaar gaat
opleveren voor de recreatie op het Veerse Meer.
Ook verontreinigingen over de staatsgrens heen
doen hun intrede, zonder dat men, zoals bij de
hoogoven-staalfabriek in Zelzate, kan ingrijpen.
Op nieuwe situaties is men nog slecht voorbereid.
Hoe het wel kan bewijzen de grote fabrieken, zo
als de Dow Chemical in Terneuzen, die hun ont
wikkelingsschema's met de inspectie tijdig bespre
ken en kennelijk hoge prijs stellen op het vermij
den van verontreinigingen. Moderne bedrijfsstra-
tegie en milieu-hygiëne gaan hand in hand. Voor
de gemeenten, ook de kleinere, is het om finan
ciële redenen echter moeilijk deze ontwikkeling te
volgen.
In de komende tien jaar dient acht te worden ge
slagen op wat in de A.N.W.B.-brochure „Vuil wa
ter bedreigt ons welzijn" is opgemerkt: „De uit het
verleden stammende opvatting, dat bij het af
wegen van voor en tegen, de economische belan
gen behoren te prevaleren boven welzijnsbelan
gen, bestaat nog bij vele bestuurscolleges. Alsof
welstand het doel is en niet slechts één der midde
len om het algemeen welzijn van de mens te be
vorderen".
Door het ministerie van cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk werden voor de jaren 1960 tot
en met 1965 subsidies ten behoeve van de volks
gezondheid toegekend tot een waarde van
367.750,Zij hadden betrekking op sociale
werkplaatsen in Zierikzee en Hulst, de stichting
werkplaatsen (voor geestelijk minder-validen) Wal
cheren, wijkgebouwen in Heinkenszand, Hulst,
Lewedorp, Oostkapelle, Retranchement, Zoutelan-
de, Terhole, Kats en 's-Gravenpolder.
169
