aantal zelfmoorden
per 10 jaar
per 1000 inwoners
1. West-Zeeuwsch-Vlaanderen 1,3
met vooral de streek Aardenburg-Oostburg 1,7
2. de streek Hoek-Biervliet-IJzendijke 1,2
3. het eiland Schouwen-Duiveland 1,2
4. het eiland Walcheren 1,1
5. het eiland Tholen 1,0
De laagste zelfmoordcijfers vertoonden:
1. de streek Hulst-Clinge-Graauw c.a0,3
2. Zuid-Beveland 0,5
met vooral de streek 's-Heerenhoek-Ovezan-
de 0,1
De vier grootste Zeeuwse steden geven de volgen
de cijfers te zien
1. Middelburg 1,4
2. Vlissingen 0,9
3. Terneuzen 0,8
4. Goes 0,4
Voor een meer schematisch en totaal overzicht zie
men het aan de hand van de berekende cijfers
gemaakte cartogram.
De hierboven weergegeven cijfers sluiten aan bij
de door Kruijt gedane onderzoekingen. Hij komt
namelijk tot de conclusie dat enkele van de Zuid-
ho'iandse en Zeeuwse eilanden met West-Zeeuwsch-
Vlaanderen een zeer hoog zelfmoordcijfer verto
nen. Zijn onderzoekingen strekten zich uit over de
periode 1936 tot en met 1952.
Algemeen geldende
determinanten
Kruijt heeft in zijn reeds hiervoor aangehaalde
studie duidelijk aangetoond dat de zelfmoordcijfers
in de rooms-katholieke provincies en landstreken
lager liggen dan in de overwegend protestantse
gedeelten. Landelijk gezien blijken onder meer de
provincies Limburg en Noord-Brabant gebieden te
zijn met lage zelfmoordcijfers.
Ons onderzoek sluif zich ook ten deze bij Kruijt
aan en laat duidelijk zien, dat de uitgesproken
rooms-katholieke gedeelten van de provincie Zee
land een laag zelfmoordcijfer hebben.
Naast het verschil in godsdienst, waarbij inbegre
pen de verschillende richtingen in de protestantse
sector, blijkt volgens Kruijt ook de factor leeftijd
van groot belang te zijn. Genoemde auteur zegt
hierover: „Tevens is vast komen te staan, dat de
verdeling van de bevolking over de diverse kerke
lijke gezindten de krachtigste invloed op de hoogte
van de regionale zelfmoordcijfers heeft. Op de
factor godsdienst volgt na de mate van belangrijk
heid op korte afstand de factor leeftijd. Vooral het
hoge zelfmoordcijfer van de provincie Zeeland
dient tegen de achtergrond van de demografische
structuur (sterk verouderde bevolking) te worden
gezien. De factor beroep en burgerlijke staat blij
ken ten slotte voor de verklaring van de regionale
verschillen tussen de zelfmoordcijfers van aantoon
baar minder gewicht te zijn".
Mogelijke determinanten
voor Zeeland
Hoewel hef zeer riskant is om voor het verschijnsel
van de zelfmoord zonder meer determinanten op
te sommen, daar veelal niet één doch een complex
van factoren tot suicide leiden, lijkt het mij toch
nuttig om te trachten enkele algemene factoren te
analyseren.
Allereerst de kerkelijke gezindte.
Kruijt toont aan dat in Zeeland hef zelfmoordcijfer
voor gereformeerden hoog ligt (148 tegen 59 in het
gehele land) en legt verband met het zogenaamde
bevindelijke christendom.
Volgens Meerfens vindt deze godsdienstige richting
de meeste aanhangers onder de sectarische groe
pen (de gereformeerde gemeenten en de oud-gere-
fcrmeerden), maar ontmoet men ze ook bij de
andere protestantse gezindten (gereformeerden en
hervormden). In zijn „De Zeeuwen" zegt genoemde
auteur: „Er ligt ongetwijfeld verband tussen deze
uitzichtloze, in-sombere levensbeschouwing en het
grote percentage krankzinnigen en zelfmoorden,
vooral op Goeree en Overflakkee, maar ook op
de Zeeuwse eilanden". 2)
Wat betreft de factor leeftijd kan worden opge
merkt dat de provincie Zeeland tot nu toe steeds
één van de gebieden is geweest met het grootste
aantal bejaarden. Volgens de volkstelling van 31
mei 1947 was het percentage mannen van 65 jaar
en ouder in Noord-Nederland 10,1; in Oost-Neder
land 9,3; in West-Nederland 8,3; in Zeeland 11,4
en in de beide zuidelijke provincies 7,8. Wij mogen
zonder meer aannemen dat het percentage be
jaarden in onze provincie nog steeds een hoog
cijfer vertoont.
Het is dan ook begrijpelijk, dat dit hoge percen
tage bejaarden, samen met het feit dat sommige
bewoners van onze provincie een grotere neiging
tot zelfmoord hebben, van invloed moet zijn op
het hoge niveau van de zelfmoordcijfers in Zee
land.
Het zou in het bestek van dit artikel te ver voeren
om voor alle streken specifieke determinanten op
te sporen.
Voor één aspect wil ik echter gaarne een uitzon
dering maken, namelijk voor de geconstateerde
hogere zelfmoordcijfers in West-Zeeuwsch-Vlaan-
deren.
Vergeleken met andere gebieden in onze provincie
zal deze streek, wat betreft het cijfer van het aan
tal bejaarden, niet veel verschillen met de rest
van de provincie, zodat in dit aspect niet naar het
grotere aantal gezocht behoeft te worden.
Ook het hierboven genoemde bevindelijke chris
tendom is niet specifiek voor West-Zeeuwsch-Vlaan-
deren, integendeel, geconstateerd kan worden dat
juist West-Zeeuwsch-Vlaanderen, vele protestanten
kent die meer een vrijzinnige richting zijn toege
daan. Hier komt nog bij dat in deze streek daar
naast een niet gering percentage rooms-katholie-
ken woont.
Ter illustratie vermeldt tabel III een overzicht naar
kerkgenootschap van 49 zelfmoordgevallen in West-
Zeeuwsch-Vlaanderen in de periode 1945 tot en
met 1963.
271
