Baby's in Zeeland
drs. S. P. van der Zee
West-Zeeuwsch-Vlaanderen is een merkwaardig ge
bied. Volgens de meest recente gegevens zijn de
inkomens en vermogens er gemiddeld hoger dan in
de andere Zeeuwse gebieden (zie .Inkomens en ver
mogens in Zeeland", Zeeuws Tijdschrift 1965, no. 5).
Ook het zelfmoordcijfer is er relatief het hoogst .Zelf
moord in Zeeland", Zeeuws Tijdschrift 1965, no. 6).
De huwelijksvruchtbaarheid is in West-Zeeuwsch-Vlaan
deren echter het laagst, getuige de volgende tabel met
de gemiddelde aantallen levendgeborenen per jaar per
1.000 gehuwde vrouwen beneden de 45-jarige leeftijd
in 1959-1961:
Huwelijksvruchtbaarheid
Schouwen-Duiveland 157,0
Sint Philipsland en Tholen 144,2
Kanaalzone Walcheren 148,1
Overige gemeenten Walcheren 181,6
Noord- en Zuid-Beveland 158,4
West-Zeeuwsch-Vlaanderen 128,8
Kanaalzone Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen 142,1
Overige gemeenten Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen 162,9
Zeeland 151,9
Nederland 167,8
Deze en andere cijfers zijn ontleend aan het C.B.S.
Inkomens
Groningen, met het laagste cijfer (149,2) van de Neder
landse provincies, en Noord- en Zuid-Holland vertonen
een lagere huwelijksvruchtbaarheid dan Zeeland. De
provincie met het hoogste cijfer is Noord-Brabant
(200,8).
Voor de provincies is het in het algemeen zo dat de
huwelijksvruchtbaarheid groter is naarmate het gemid
delde inkomen per inwoner lager is. Deze samenhang
wordt niet alleen veroorzaakt door het verschijnsel
dat de inkomens per inwoner vanzelfsprekend hoger
zijn in gebieden met weinig kinderen. Er blijkt na
melijk ook een (vaag) negatief verband te bestaan
tussen de hoogte van de huwelijksvruchtbaarheid en
de hoogte van het gemiddelde inkomen per belasting
plichtige in de provincies. In Zeeland en Groningen
is overigens de huwelijksvruchtbaarheid lager dan de
hoogte van de inkomens zou doen vermoeden.
Dit negatieve verband wordt ook door de boven
staande Zeeuwse gebieden vertoond. Een hoog ge
middeld inkomen correspondeert over het algemeen
met een lage huwelijksvruchtbaarheid (b.v. West-
Zeeuwsch-Vlaanderen) en omgekeerd. St. Philipsland
en Tholen vertonen een lagere huwelijksvruchtbaarheid
dan volgens de samenhang .juist" zou zijn. Een zelfde
samenhang is ook te vinden tussen de huwelijksvrucht
baarheid in de Zeeuwse gemeenten en het gemiddelde
inkomen per belastingplichtige. In het algemeen kan
men stellen: Hoe hoger het inkomen, hoe lager de
huwelijksvruchtbaarheid. Dit geldt niet voor Nieuw-
vliet. Met een normaal" inkomen is de huwelijksvrucht
baarheid er zeer laag: 56,7 is het Zeeuwse, maar ook
het Nederlandse laagterecord. Cadzand voldoet beter
aan de samenhang. Het inkomen is er hoog en de
huwelijksvruchtbaarheid laag, n.l. 92,6. Na Nieuwvliet
is dit het laagste van Nederland.
De Zeeuwse gemeente met het hoogste huwelijks-
vruchtbaarheidcijfer is 's-Heerenhoek met 230,4 wat
laag is in vergelijking met het Utrechtse Snelrewaard
dat 368,2 noteert
Kerkgenootschap
Dat het geloof van invloed is op de huwelijksvrucht
baarheid (voor Nederland) is bekend. De huwelijks-
vruchtbaarheidcijfers van de in de tabel genoemde
gebieden worden evenwel op het eerste gezicht niet
„verklaard" door de hoogte van het percentage van
de bevolking dat de rooms-katholieke of de verschil
lende gereformeerde godsdiensten is toegedaan. Voor
de gebieden in Zeeuwsch-Vlaanderen apart en de ge
bieden in overig Zeeland apart geldt echter globaal
wel dat de huwelijksvruchtbaarheid groter is naarmate
een groter deel van de bevolking r.k. of gereformeerd
is. In Zeeuwsch-Vlaanderen speelt zich dit verband
op een lager niveau af dan in overig Zeeland
Wanneer deze samenhang per gebied wordt nagegaan
dan blijkt dat in het gebied St. Philipsland-Tholen de
gemeente St. Philipsland een ,,te" laag huwelijksvrucht
baarheidcijfer heeft. Op Walcheren zijn Ritthem en
St. Laurens ,,te" hoog en Vlissingen en O.- en W.-
Souburg ,,te" laag. Op Zuid-Beveland heeft 's-Heer-
Abtskerke een ,,te" hoge huwelijksvruchtbaarheid, In
Zeeuwsch-Vlaanderen is Koewacht ,,te" laag.
Om misverstanden te voorkomen: ,,te" hoog en ,,te"
laag betekent in dit verband hogere en lagere huwe
lijksvruchtbaarheid dan de samenhang tussen huwe
lijksvruchtbaarheid en het percentage inwoners dat r.k.
en gereformeerd is zou doen vermoeden. Met econo
mische, morele, sociologische of psychologische waar
deoordelen heeft ,,te" niets te maken.
Beroepsbevolking
Voor Nederland geldt dat inwoners van grotere steden
over het algemeen een lagere huwelijksvruchtbaarheid
vertonen dan inwoners in kleinere steden. Op het
platteland is de huwelijksvruchtbaarheid hoger. Afge
zien van West-Zeeuwsch-Vlaanderen is dit voor Zee
land ook het geval. De beide kanaalzones vertonen
een lagere huwelijksvruchtbaarheid dan overig Zeeland.
16
