evenzo het geweld van wind en water ge
makkelijker spel gegeven. Anderzijds veroor
zaakte het eeuwenlang inpolderen een toe
nemend tij op de Zeeuwse wateren, waar
door het optreden van dijkdoorbraken in de
hand is gewerkt.
Voor inundaties, veroorzaakt door dijkval,
raadplege men het artikel onder het tref
woord: oever- en dijkvallen.
L. W. d. B.
POORTERBOEKEN. Registers van al degenen
die het burgerschap verwierven. Zo goed als
alle steden en smalsteden in Zeeland heb
ben poorterboeken bezeten.
Zeer bekend zijn de poorterboeken van
Zierikzee. Het oudste poorterboek van deze
stad bestaat uit losse bladen perkament, die
later ingebonden zijn, en loopt van 12 juni
1302 tot 18 oktober 1649. Het tweede brengt
ons van 25 januari 1650 tot 9 augustus 1810,
toen de Fransen de burgerlijke stand invoer
den. Vrouwen en kinderen worden meest
niet genoemd, maar zullen er toch wel bij
gedacht moeten worden.
De verlening van poorterschap is te verge
lijken met naturalisatie van vreemdelingen
in onze tijd. In de regel zullen de nieuwe
lingen al wel enige tijd in de stad hebben
gewoond. Er moesten burgers als borgen op
treden, men moest de poortereed afleggen
en poortergeld betalen. Het meeste telde
Witte van Haemstede ende van Moermont
in 1485 neer, namelijk 1200 pond (een pond
was ongeveer een gulden). Armen werden
vaak gratis toegelaten en ook wel eens per
sonen die zich voor de stad bijzonder ver
dienstelijk gemaakt hadden. In de 17e en
vooral in de 18e eeuw werden dikwijls erg
jeugdige personen ingeschreven (zelfs van
2, 3, 7, 14 en 18 dagen!). De bedoeling was
dat ze ai vroeg als regenten in aanmerking
zouden komen, want voor het ambt van
burgemeester of schepen was een twintigja
rig poorterschap vereist.
In 1302 zijn al dadelijk 72 mannen aangeno
men. Het hoogste getal geeft 1353 (130), d.i.
met de gezinnen mee een 400 a 500 perso
nen (in 1477 worden bij 55 nieuwe poorters
71 kinderen vermeld, waarbij we ons toch
ook nog een vijftigtal vrouwen moeten voor-
Bedrijfsklasse
Landbouw, bosbouw, visserij
Chemische nijverheid
Transportmiddelenindustrie
Metaalprodukten en machinebouw
Rest metaalnijverheid
Textielnijverheid
Voedingsmiddelenindustrie
(veehouderijprodukten)
Elektriciteits-, gas- en waterleidingbedrijven
Hotels, café's, restaurants e.d
stellen). In totaal zijn in de 5 eeuwen, die
door de poorterboeken bestreken worden,
meer dan 13.000 burgers ingeschreven, waar
van 60% in de beide eerste eeuwen.
In het begin zijn het enkel reeksen namen
met af en toe een mededeling over beroep,
plaats van herkomst, betaald poortergeld
e.d. Allengs worden deze aantekeningen uit
gebreider. Velen waren afkomstig uit Vlaan
deren. Het talrijkst zijn aanvankelijk de mo
lenaars en de smeden. Merkwaardig zijn o.a.
een „keetridder" (exploitant van een zout
keet) in 1302 en „meester Lammin die blide-
makere" in 1304, blijkbaar een ballistische
expert, die de burgerij hielp tegen de aan
vallen der Vlamingen (vgl. de beschrijving
van het beleg in de Rijmkroniek van Melis
Stoke). Harnasmakers, zwaardvegers, lom
barden, beeldsnijders, wevers, ververs, bor
duur- en bontwerkers, pasteibakkers, beur
zen-, handschoen-, hoeden-, kaarsen-, lan
tarenmakers, potgieters, munters, goudsme
den, valkeniers enz. geven een beeld van de
gevarieerde middeleeuwse samenleving.
Hannekiin die stratemakere (1313) bewijst de
ouderdom van het plaveisel en bevestigt het
verhaal van Stoke, dat de vrouwen straat
stenen loswoelden om de Vlamingen te be
kogelen. Heijn crappemaelre (borg in 1354)
vertegenwoordigt de meekrapcultuur.
De poorterboeken leveren dus niet alleen
een massa naamkundige bijzonderheden,
maar er kunnen ook tal van inlichtingen op
economisch en politiek gebied uit gepuurd
worden. Er valt uit af te leiden, dat Zierik
zee zijn relatief grootste bloei beleefde in
de tweede helft van de 14e eeuw en dat
het toen als de gelijke mocht gelden van
steden als Middelburg en Dordrecht, met
evenveel of misschien zelfs meer inwoners
dan heden ten dage.
P. D. de Vos heeft de poorterboeken, zij het
niet geheel volledig, overgeschreven om de
gegevens ook toegankelijk te maken voor
hen die moeite hebben met het oude schrift.
W. B.
PRODUKTIE. Voorlop ige resultaten voor Zee
land van gegevens over produktie enz. van
enkele bedrijfsklassen in 1960.
Totale pro-
Bruto toege
Bruto
duktiewaarde
voegde waarde
loonsom
(in miljoenen guldens)
366,7
245,2
63,7
161,7
55,1
15,1
129,3
46,9
31,7
15,5
6,4
4,0
28,6
20,6
6,7
36,5
10,8
7,8
34,3
3,5
1,2
33,1
22,6
8,3
30,3
14,8
6,9
72
