genveren. Bij de beurtvaart worden twee
plaatsen op vrij grote afstand van elkaar
gelegen over water verbonden. De schippers
varen om de beurt en delen de opbrengst.
Bijv. veie beurtveren vanuit Goes, Middel
burg, Zierikzee en ook kleinere plaatsen als
Stavenisse, St. Annaland en Waarde naar
Dordrecht, Rotterdam, Den Haag etc.
In de 19de en 20ste eeuw wilde de overheid
i.e. de provincie meer zeggenschap en con
trole op de veren verwerven, waarom enige
veren van de ambachtsgerechtigden zijn ge
kocht als Kamperland-Veere, Kortgene-Wol-
phaartsdijk v.v., Kats-land van Goes en Go-
rishoek-Yersekendam
VEERDIENSTEN WESTERSCHELDE. Was het
veer van Vlissingen op Vlaanderen (Sluis) in
de 14de eeuw door de graaf in gebruik ge
geven en toen bij niet behoorlijke bediening
aan een ander gegeven, zodat kan worden
aangenomen, dat in die eeuw van een min
of meer geregeld overzetten sprake was, in
later tijd in 1420 gaf de toenmalige heer van
Vlissingen, Lodewijk bastaard van Beieren,
dit recht als een aalmoes aan het Dominica
ner klooster te 's-Gravenhage. Dit recht heeft
genoemd klooster verkocht in 1456 aan de
toenmalige heer van Vlissingen voor £.10
per jaar. De gerechtigde inde de veer- of
hoofdtol tot 1582. Van een geregelde dienst
op Vlaanderen is echter geen sprake. Zulk
een dienst wordt pas in 1712 in een ordon
nantie van de steden Vlissingen en Sluis ge
reglementeerd. Tot 1828 werd de dienst Vlis
singen- Breskens onderhouden door particu
liere schippers met zgn. steigerschuiten. Sinds
laatstgenoemd jaar voer de stoomboot „de
Schelde", geëxploiteerd door particulieren
met subsidie van rijk, provincie en de steden
Middelburg en Vlissingen, onder toezicht
vanwege het provinciaal bestuur. De oude
steigerschuiten blijven nog als reserve dienst
doen. In 1866 besluiten de Provinciale staten
tot voortzetting van de stoombootdienst op
de Westerschelde bij Vlissingen vanwege de
provincie (besl. 1.3.1866 no. 6). De provincie
verzorgde sedertdien ook een veerdienst tus
sen Terneuzen Hoedekenskerke en Hans-
weert. Het veer Walsoorden-Hansweert werd
sinds 1866 eveneens door de provincie ver
zorgd. In 1879 ging dit laatste veer in par
ticuliere handen over totdat de provincie de
exploitatie weer overnam in 1904. In 1866
bestonden in Zeeland 53 veerdiensten, de
meeste met een hoogaars en roeiboten, als
mede de stoombootdiensten van Middelburg
naar Bergen op Zoom en van Vlissingen op
Zeeuwsch-Vlaanderen.
VEERDIENSTEN OOSTERSCHELDE. Veer
dienst Colijnsplaat-Zierikzee 1599-1960. D.
Dronkers verkreeg in 1852 subsidie van de
Staten t.b.v. een stoombootdienst tussen Mid
delburg en Bergen op Zoom. Sinds 1864 ex
ploiteerde de Spoorboot Maatschappij van
Middelburg, in 1871 omgezet tot Zeeuwsche
Spoorboot Maatschappij, een dienst van
Middelburg langs Wolphaartsdijk, Korfgene,
Katse veer, Wemeldinge, Yerseke, Goris-
hoek en Tholen naar Bergen op Zoom.
Sinds 1866 werd gevaren op Zierikzee en tus
sen Zierikzee en Tholen. Na de aanleg van
de spoorlijn Bergen op Zoom-Goes kregen
passagiers uit Zierikzee gelegenheid te Katse
veer en bij de steiger te Wolphaartsdijk
over te stappen op een diligence of omni
bus, die reed op het spoorstation te Goes,
waarvoor de stoombootdienst extra subsidie
ontving (1868). De prov. staten besloten op
15 juli 1910 no. 18 de dienst op de Ooster-
schelde met ingang van 1 januari 1912 van
wege de provincie te doen geschieden, toen
de concessionaris, de Zeeuwsche Spoorboot
Maatschappij, besloten had tot liquidatie
over te gaan.
Naar aanleiding van klachten over de veer
dienst kocht de provincie in 1912 het recht
van veer van Wolphaartsdijk op Kortgene
voor 9.000,en huurde zij van de am
bachtsgerechtigden van Kortgene het recht
van veer vandaar op Wolphaartsdijk voor 25
jaren ingaande 1915. De provincie sloot een
contract met in deze plaatsen wonende veer
schippers. In 1939 kocht de provincie het
recht van veer van Kortgene op Wolphaarts
dijk.
De verbinding tussen de eilanden Walcheren
en Noord-Beveland liep over Veere-Kamper-
land. Eind 1922 kocht de provincie het recht
op het veer van Kamperland op Veere van
de ambachtsgerechtigden van Kamperland.
Zij verkreeg in het volgend jaar het veer van
Veere op Kamperland in onderhoud en be
heer voor 30 jaren tegen uitkering door de
provincie aan het rijk van 225,per jaar.
Tengevolge van de afsluiting van de Zand-
kreek vervielen de veren Kortgene-Wol-
phaartsdijk en Kats-Katse veer (1960). De af
sluiting van het Veerse gat betekende in 1961
het einde van het veer Veere-Kamperland.
De opening van de Oosterscheldebrug op
15 dec. 1965 betekende het einde van het
veer Kats-Zierikzee.
Het reglement op de overzetveren in Zee
land, vastgesteld door de Prov. Staten op
6 juli 1837, goedgekeurd bij K.B. van 1 sept.
1837 stelde regels voor de veren (herhaalde
lijk herzien). De Verenwet van 5 juli 1921
(Stb. no. 838) geeft voorschriften betr. over
zetveren en veerrechten. Art. 12. „het veer-
recht gaat teniet door feitelijke verlating van
het veer door de gerechtigde gedurende één
jaar". D.w.z. ambachtsgerechtigden, die tot
nu toe geen veerrechten hebben uitgeoefend,
hebben deze rechten verloren.
Lit.: De rekeningen der grafelijkheid van Zeeland, uit-
geg. door H. G. Hamaker. 2 dln. Utrecht, 1879-1880; De
rekeningen der graven en gravinnen uit het Hene-
gouwsche Huis, uitgeg. door H. J. Smit. 3 dln. Amster
dam 1924, Utrecht, 1929 en 1939; H. J. G. Hartman,
80
