Uiteraard komen ook de gevolgen van de
vaste verbindingen en de te verwachten ont
wikkeling in de toekomst ter sprake bij een
dergelijke onderneming. Over het kosten
aspect is in deze betrekkelijk korte termijn
nog geen oordeel gevormd. De eerste indruk
is, dat het de vraag zal zijn of de transport
kosten zullen dalen. Men ziet echter wel an
dere gunstige aspecten. Het isolement is ver
broken en dat zal ongetwijfeld belangrijke
psychologische gevolgen hebben. Voor het
bedrijfsleven ziet men de grootste betekenis
echter op een ander gebied. In de eerste
plaats voor het bedrijf zelf. De lange wacht
tijden bij de veren zijn vervallen waardoor
de bedrijfsvoering meer regelmatig kan wor
den hetgeen voor de planning en voor de
eigenlijke bedrijfsvoering belangrijke gevol
gen heeft. In de tweede plaats „zit men er
dichter bij". Door de vaste verbindingen kan
men steeds naar de afnemers toe. Men kan
daarom de indeling van de rayons, de be
stelling van de verkochte produkten op een
meer rationele wijze verzorgen en een bete
re service verlenen. De slagkracht is derhal
ve vergroot en dit kan voor de ontwikkeling
van het bedrijfsleven van grote betekenis
worden.
B.
ZIERIKZEË. Centrumgemeente op Schouwen-
Duiveland, waar belangrijke onderwijsinstel
lingen, industrieën, middenstandsbedrijven,
overheidsdiensten enz. zijn gevestigd- Aantal
inw. 7532 (1 jan. 1966). Oppervlakte 2263 ha.
Gemeentewapen: In rood een klimmende
leeuw van zwart.
Gebouwd aan een zijarm (thans Oude Ha
ven, waarvan het grootste deel in 1871 en
1891 is gedempt) van de Gouwe*, die tussen
Schouwen en de schorren, waaruit Duiveland
is ontstaan, stroomde. Deze Gouwe was een
belangrijk onderdeel van de vaarweg tussen
Vlaanderen en Holland. De scheepvaart op
Brabant en Engeland ging langs de Ooster-
schelde of door het Brouwershavense gat en
dan tussen de eilanden Schouwen en Duive
land door de genoemde Gouwe. Een legen
de verhaalt, dat Zz. in 849 zou zijn gesticht
door zekere Zierik aan de Ee (Zieriks-Ee).
Stadsrecht verleend door graaf Willem II in
1248. Het is echter niet uitgesloten, dat er
een oudere stadsbrief is geweest (Floris III).
De stad werd belegerd door de Vlamingen
in 1205 en 1303/4 (Grimaldi) en door de
Spanjaarden in 1575/6. De regering koos in
1572 de zijde van de Prins.
De in de 13e eeuw met wallen en poorten
versterkte handels- en koopmansstad heeft
ca. 1325 zijn tegenwoordige omvang binnen
de wallen gekregen. Buiten de muur stonden
het leprozenhuis en 's-Heer Lauwendorp (in
1920 opnieuw bebouwd). Het rechtsgebied
was tevoren in 1303 en 1304 reeds uitgebreid
met het Quaelambacht (later Poortambacht)
en het aangrenzende ambacht Borrendamme.
In 1566 enige ambachtsheerlijkheden aan
gekocht, die tezamen de Vier Bannen van
Duiveland vormden (verkocht in 1725). De
kern van Zz. was het grafelijk hof, dat was
gelegen ten westen van de latere St. Lievens
Monstertoren. De restanten van dit complex
zijn in het begin van de 17e eeuw gesloopt.
Eerst na de ramp van febr. 1953 zijn buiten
de oude wallen nieuwe woonwijken gebouwd
(Malta, Kaaskenswater en Plan West) en in
dustrieterreinen aangelegd.
Naast de koophandel en vrachtvaart, voorn,
gedreven op Frankrijk, Spanje, Portugal,
Noorwegen, IJsland en de Oostzeelanden,
waren belangrijke bronnen van bestaan de
zoutwinning (darinkdelven), het raffineren
van geïmporteerd zout, meekrap-, wol- en
lakenhandel, alsmede lakenbereiding en ha
ringvisserij. De kooplieden hadden in het
midden van de 14e en 15e eeuw de bloei
tijd aan de oever van de Sont nederzet
tingen in Skanör en Falsterbo. Ook lieten zij
zich op de Hanzedagen vertegenwoordigen.
Zz. (evenals Middelburg) was niet onderwor
pen aan het stapelrecht van Dordrecht (se
dert 1380). Van grote waarde waren enige
privileges, die de bewoners van Schouwen
verplichtten hun koren en meekrap binnen
Zz. te verhandelen en uitsluitend aldaar hun
ambachten uit te oefenen. Karei V bepaalde
in 1531, dat alle meekrap, die op Schouwen
was verbouwd, te Zz. moest worden gekeurd.
Voorn, oorzaken van de vermindering van
de welvaart waren stadsbranden, pestepide
mieën en oorlogen ter zee. In 1543 stonden
hier 1301 huizen.
De moord in 1472 begaan op 2 regerings
commissarissen van Karei de Stoute, die voor
de invoering van nieuwe belastingen een
bezoek aan de stad brachten, werd streng
gestraft met de terechtstelling van 12 burgers
en een hoge boete. Bovendien werden de
privileges in beslag genomen en eerst na
vijf jaar teruggegeven. Wegens in 1491 aan
de Hoeken te Sluis verleende steun gaf kei
zer Maximiliaan zijn veldheer Albrecht van
Saksen opdracht Zz. te bezetten. Als straf
werden tegen de Zuid- en Noordhavenpoort
blokhuizen gebouwd (afgebroken 1507).
Na de verzanding en gedeeltelijke inpolde
ring van de Gouwe (in 1843 geheel afgeslo
ten) is in de jaren 1597-1602 een kanaal ge
graven van de zuidelijke stadsgracht, die als
haven werd ingericht (Nieuwe Haven), naar
de Oosterschelde. De verbinding via een
dam tussen de eilanden Schouwen en Duive
land, die ca. 1610 gereed kwam, maakte Zz.
tot marktplaats van agrarische produkten.
Belangrijk was verder de kaasmarkt, die
evenwel door de achteruitgang van de vee
stapel, als gevolg van de verzilting van de
grond op het eiland, in verval is geraakt.
Het inwoneraantal bedroeg in het midden
van de 17e eeuw naar schatting 9800.
87
