natuurlijke, maar ook kunstmatige mogelijkheden. Differentiatie om een
maximum aan keuzemogelijkheden te bieden. Keuzemogelijkheden op ieder
gebied: op het gebied van het werken, van het recreëren en van het wonen.
Dus ook keuzemogelijkheden voor bijvoorbeeld industrievestiging. Ik meen
dat hier een duidelijke verwantschap ligt met het thema, dat door ir. Post-
huma van het Havenbedrijf Rotterdam naar voren wordt gebracht. Het thema
van complexiteit, assortiment, complementariteit en specialisatie. Ik meen
dat dit thema en het differentiatiethema van de Tweede Nota Ruimtelijke
Ordening dezelfde grondgedachte hebben.
Het andere begrip: bundeling. De bundeling namelijk van ruimtelijke ele
menten; het voorkomen van de versnippering; versnippering van de ruimte,
die wij tot in lengte van dagen zo hard nodig zullen hebben.
Deze twee begrippen, differentiatie en voorkomen van versnippering, werken
door op iedere schaal van denken en in alle structuren.
Dat begint al in de hele grote structuren: waar wij constateerden, dat de
stedelijke en industriële ontwikkelingen op de randen van de Delta plaats
vinden, is dat reeds een argument om een andere functie toe te kennen
aan het centrum van die Delta.
IERMEE ben ik beland aan een van de hoofdlijnen voor de toekomstige
structuur van ons land die in de Tweede Nota Ruimtelijke Ordening
zijn aangegeven. Daar wordt gesteld, dat het beeld van deze structuur
wordt beheerst door de afwisseling van sterk en minder sterk verstedelijkte
gebieden. Dit spreekt het duidelijkst in de zuidwestelijke helft van ons land,
waar een aantal grote stedelijke zones zijn te onderscheiden. Tussen deze
stedelijke zones ligt een groot en weinig verstedelijkt, overwegend agra
risch gebied.
De Nota wijst dan op het verschil met vele buitenlandse miljoenen-steden
die van een centrum uitgroeien en haast onweerstaanbaar naar buiten uit
dijen tot een omvang, die aan de aantrekkelijkheid van deze steden af
breuk doet. Behoud van een gezonde wisselwerking tussen stad en land
wordt steeds moeilijker. In het bijzonder gaat de stadsbevolking in steeds
groter delen van die steden de mogelijkheid missen om zonder veel tijd-
100
