1
1
P. L. Tak
(in het jaar 1892)
memoires: „Er was in Middelburg een sociëteit St.
Joris, waar we beiden lid van waren. Op een avond
waren we de twee enig overgeblevenen in de lees
zaal. Het was al laat. Ik weet niet meer naar aanleiding
van welk onderwerp of welk gebeuren, maar Tak en ik
raakten in gesprek. Dat was eigenlijk ons eerste ge
sprek. Maar ons eerste gesprek ging al spoedig diep.
We spraken met elkander over wat het leven bieden
kon en wat men in die tijd doen moest om van zijn
leven wat te maken. Zoals ik zeide was Tak negen
jaar ouder dan ik. Hij had veel meer nagedacht dan
ik. Maar tenslotte was er in gemoedsgesteldheid veel
overeenstemming tussen ons. Dit zou uiteraard eerst in
de loop van de jaren blijken, Maar wat aanstonds bleek,
was dat er in die paar uur vriendschap tussen ons was
ontstaan. Vriendschap welke in de volgende kwart
eeuw van Taks leven voortdurend sterker is geworden.
Ik had de volgende morgen, toen ik over ons gesprek
nadacht, het sterke gevoel iets groots en iets moois te
hebben gewonnen. Dat is mij altijd bijgebleven, ik heb
mij altijd in zijn vriendschap verheugd en hij in de
mijne, hoewel ik zeker weet, dat we dat nooit aan
elkander gezegd hebben". Onder de redenen van
Wibaut naar Amsterdam te verhuizen was zijn vriend
schap met Tak, die al in 1883 als redacteur van de
(Groene) Amsterdammer naar de hoofdstad was ge
gaan. Tak was oprichter en verantwoordelijk redacteur
van De Kroniek, het beste weekblad ooit in Nederland
verschenen. Wibaut werd al spoedig medewerker aan
De Kroniek. Toen Tak in 1907 overleed schreef Wibaut,
dat het weekblad zijn bestaansrecht had verloren en
dat op die grond de uitgave diende te worden be
ëindigd.
Handschrift
Achter in het proefschrift is als bijlage XI een hand
schriftanalyse door mevrouw E. van Hall-Nijhoff opge
nomen. Mevrouw van Hall heeft al meer historische
figuren op hun handschrift getoetst en is tot opmerke
lijke resultaten gekomen. Iemand die Wibaut gekend
heeft, verzekerde mij dat het een uitstekende typering
van Wibaut geeft. Er zijn in zijn persoonlijkheid boeien
de facetten. Bijna 30 jaar is Wibaut in Middelburg in
de handel geweest. Van zijn chef en latere vriend
C. M. Ghijsen kreeg hij een gedegen opleiding bij de
houthandel Alberts. Wanneer de firma een N.V. wordt,
zal Wibaut een van de directeuren worden, belast met
de in- en verkoop. Hij reist Europa door en heeft van
zijn goede talenkennis veel gemak. Met de aanwas van
zijn vermogen gaat tegelijk een oprechte sociale be
wogenheid gepaard, Het is echter de vraag of het
werk en het verdienen van geld weinig aantrekkelijks
voor Wibaut heeft gehad. Geen vraag is het dat hij met
zijn geld veel voor de S.D.A.P., waartoe zijn vrouw en
hij in 1897, twee jaren voor Tak, toetraden, heeft be
tekend. Tegenover zijn sociale bewogenheid bespeuren
wij bij hem een hang naar het goede leven. Uit het
handschrift trekt mevrouw Van Hall o.m. deze con
clusie: ,,De schrijver was een man van brede gestes,
die zich bij alles betrokken voelde en ook bij alles
betrokken wenste te zijn. Hij had een grote werkkracht,
uitte zich gemakkelijk en met levendigheid en fantasie.
Bij al zijn vlotheid haperde er zo nu en dan iets; er is
een element van gemakzucht, van een zich breed
maken, iets dat niet volwassen aandoet m.i. de
zwakte van een ijdel man, die zich ook daar wil laten
gelden, waar het niet belangrijk is dit te doen."
De gemeente
Als rode draad door ,,Levensbouw", zijn memoires,
loopt, aldus Borrie, zijn belangstelling voor de vraag
stukken van gemeentepolitiek, zijn groot vertrouwen in
het gemeentelijk beheer als instrument van democra
tische bestuursopbouw en zijn niet aflatende strijd voor
gemeentelijke zelfstandigheid, in het bijzonder op fi
nancieel gebied. Aan zijn baar zei zijn Belgische vriend,
de senator Emile Vinck: De gemeente was zijn geloof.
Hij stierf 29 april 1936, toen zijn memoires, waaraan
hij met zijn vrouw, Mathilde Berdenis van Berlekom,
telg uit een bekend Middelburgs geslacht, samen had
gewerkt op de persen lagen. Na zijn crematie op Wes-
terveld werd een gedenkteken opgericht met het op
schrift:
Er is maar een land - onze aarde.
Er is maar een volk - de mensheid.
Er is maar een geloof - de liefde.
Wij danken de heer Borrie de foto van Wibaut te mogen
publiceren. Het werk is verschenen in de serie: Sociaal-
Historische Studiën, Van Gorkum Co.
173
