Fig. 1
In een vijftal prachtige tekeningen heeft
C. Pronk omstreeks 1730 Baarland ge
portretteerd. Wij zien hef dorp hier
vanaf het westen. De zuidbeuk van de
kerk is nog intact en de kerktoren
bezit vier arkeltorentjes. Zoals ook in
andere Zeeuwse dorpen het geval was
bevond zich aan de straatweg tegen
het kerkhof aan een galerijvormig pu
bliek „halletje". De aaneengebouwde
huizen aan de ingang van de Dorps
straat hebben voor het merendeel top
gevels aan de straat, maar ook het
dwarstype komt voor. In het verschiet
is de toegang te zien tot het wed.
Fig. 2
Het Slot vanuit het zuiden gezien. Het
ommuurde kerkhof had aan de oost
zowel als aan de westzijde een toe
gangshek met leeuwenpijlers. De laan
naar het Slot, haaks daarop, heeft een
inrijhek met beeldenpijlers.
kern, en daarin plaats is voor de gedachte van
het conserveren van de dorpsbrink.
Wij weten, dat er in theorie gezorgd is voor een
„verbindingsdienst" en voor een mogelijkheid van
coördinatie van planning. In de praktijk is de ver
wezenlijking van het ideaal van zulk een contact
nog veel te vaak een hersenschim. Speciaal voor de
monumentenzorg is het ontbreken van een sterke
doelgerichtheid bij de planning voor een bepaalde
kern fataal. Bij de planning maar niet minder bij
de uitvoering van de planning.
Een paar ongelukkige concessies of uitzonderingen
op de oorspronkelijke idee kunnen maken, dat voor
een hele omgeving de „aardigheid" er af is. Bij
de uitvoering doet zich altijd weer de vraag voor
in hoeverre oude architectuur en nieuwe architec
tuur zich naast elkaar verdragen. Het zal ook hier
niet verstandig zijn zwart-wit te redeneren of alles
over één kam te scheren. In sommige oude kernen
zal zonder bezwaar eens een moge het dan
zijn goed - modern gebouw toegevoegd kunnen
worden zonder schade voor het geheel; zelfs kan
de levendigheid en de leefbaarheid van een be
paald centrum ermee gemoeid zijn dat dit gebeurt.
In andere gevallen is de oude kern van een zo
danige homogeniteit en van een zodanig subtiel
karakter, dat het onverantwoord zou zijn door toe
voegingen van andere aard de harmonie te ver
storen. Mijns inziens zal dit geval zich het vaakst
voordoen bij groeperingen van kleinere omvang.
De historische kern Baarland
In Baarland treffen wij een voorbeeld aan van de
laatstgenoemde categorie. Baarland was in de
Middeleeuwen in Zuid-Beveland een niet onbelang
rijke plaats. De Heren van Baarland namen onder
de Zeeuwse adel een gewichtige positie in; vooral
in de vroegere tijd, toen de Borssele's nog niet het
210
