loggia's die een openluchtkamer aan de woning
toevoegen. Een andere verbetering kan gelegen
zijn in het creëren van ontmoetingsruimten buiten
de eigenlijke woning maar in het flatgebouw. Men
kan zich voorstellen dat in die zeer hoge woonge
bouwen één laag woningen eenvoudig ontbreekt.
Op deze verdieping zouden dan ruimten gemaakt
kunnen worden waar het mogelijk is anderen te ont
moeten en kinderen te laten spelen. Dat moet alle
maal betaald worden en de eerlijker grondkosten-
verhouding hoogbouw-laagbouw schept daarvoor
onvoldoende ruimte. Daar staat echter tegenover
dat veel van wat we in de afgelopen jaren aan
meergezinshuizen goedkoop gebouwd hebben, bin
nen afzienbare tijd wel eens bijzonder kostbaar
kan blijken door leegstand. Nu nog is het jonge,
beginnende echtpaar dolgelukkig met het beknopte
woningwetflatje 10-hoog. Maar hoe lang duurt die
vreugde en hoe lang krijgen ze nog opvolgers?
Er is behoefte aan zeer grote opdrachtgevers die
aan het begin van het onderzoek- en ontwerp
proces deskundigen uit alle richtingen bij elkaar
halen, die, elkaar corrigerend en inspirerend, een
programma maken. Geen gepraat in commissie
verband om grote vergadertafels, maar discussies
de jasjes uit tussen de tekenmachines en de
rekenapparaten. In zo'n team past niet de ontwer
per die en passant wel even een „grappig woning
typetje" maakt, maar architecten en andere tech
nici die als sponsen de wensen en eisen in zich
opnemen. De opdracht is trouwens helemaal niet
een woningtype te ontwikkelen maar hele buurten
met verschillende woonvormen en met straten, pa
den, pleintjes, tuinen en speelwerktuigen, bij voor
keur zelfs met scholen en kleuterscholen. Met een
dergelijke wetenschappelijke onderbouw kan moei
lijk nog gesproken worden van een riskant experi
ment. De vraag is hoe het nu met de kosten zit.
Natuurlijk is deze wijze van voorbereiding niet
goedkoop en het is zeker dat het moet gaan om
omvangrijke projecten. We mogen echter verwach
ten dat de wederzijdse beïnvloeding in zo'n team
efficiënte kostenbesparende werkwijzen en con
structiemethoden zal opleveren. Niet alleen in de
woningbouw, maar ook bij de aanleg van straten,
paden, parkeerhoven, straatverlichting, riolering,
kortom in de verkavelingsvormen die dan optimaal
op de woningen zijn afgestemd.
Ook op het gebied van verkavelingen en straten
plannen zijn we in een sleur terecht gekomen. Die
zijn namelijk helemaal niet zo uitgekiend dat ze
leiden tot zo goedkoop mogelijke woonwijken. De
kosten van woonwijken waarin een hogere mate
van verkeersveiligheid een betere speel- en verpo
zingsgelegenheid gerealiseerd kunnen worden, blij
ken niet duurder maar zelfs goedkoper uit te vallen
dan wijken met traditionele stratenpatronen. Het
gaat hierbij om een wijk waar de straten alleen
benut worden voor het rijdende verkeer. Kinderen
kunnen letterlijk spelenderwijs naar school zonder
één straat te kruisen. Een wijk waar men de keuze
heeft tussen heel rustig in het groen te wonen of
bij het drukke gedoe van het wijkcentrum. Dat is
238
