Het nieuwe boek van L. W. de Bree
1 Twee-cii-Twiiitig Mesjes
C. van Sc hagen
„Papieren Zolder", een kostelijk boek. Geen letter
lievend Middelburger, die het niet reeds zal heb
ben gelezen. Vaak in één trek, want het boeit.
De P.Z.C. heeft het een tijd geleden al gesigna
leerd. Is het dan wel nodig, hier nog aan te vangen
met een regulier exposé? Laten we liever maar
enige bij de lezing opgekomen marginalia no
teren. Ze kunnen misschien nog wat nader reliëf
geven, of opwekken om het boek nog eens ter
hand te nemen. Het verdient herlezen en nóg eens
herlezen te worden. Alleen maar wat kantteke
ningen dus, voornamelijk de hoofdfiguren be
treffende. Misschien terzake, misschien ook niet
de lezer vergeve de missers maar. Ze kunnen dan
nog wel dienen als illustratie, hoe subjectief lezen
soms toegaat.
1. Iemand heeft eens gezegd, dat ressentiment een
der belangrijkste bronnen van literatuur is, zij het
bepaald geen edele. Het werk der moderne schrij
vers in binnen- en buitenland levert hier de
nodige voorbeelden van. Hoezeer verklaarbaar
veelal - we laten dit gaarne gelden staan
blijft, dat er een soort algemene gemelijkheid, een
zekere behoefte om tegen buurmans schenen te
schoppen in de huidige letteren èn „kunst"
rondwaart, die soms wel tot een obligaat jargon
schijnt te behoren misschien één van de conse
quenties, die het gewicht van de puber in onze
tegenwoordige samenleving met zich medebrengt?
Hoe dan ook, het onderhavige verhaal hoe
een Middelburgs burgemeester, loot van een oude
regentenfamilie, anno 1857 een belachelijke stom
miteit begaat met een vlotte „dienstbode" in een
deftig huis, en in hoe benepen sfeer dit alles verder
verloopt het behelst aanleidingen te over tot
een waar feest van rancune jegens de potentaten
van die tijd. De Brees boek vertoont hier echter
geen spoor van. Het allereerste, dat opviel bij het
doornemen van zijn vertelling, was de Olympische
ruimte, vanwaaruit dit geval gezien en beschreven
is. Het gemak, waarmee de schrijver zich van de
feiten heeft weten te distanciëren. Hoe luchtigjes,
bij wijlen wat ironisch, geamuseerd, maar vol
komen los blijvend hij de fatale gang der misselijke
gebeurtenissen rapporteert. Geen moment van
emotioneel engagement. Het verwonderde even:
hoe kan hij het zo? Verschillende oorzaken liggen
wel voor de hand. Allereerst de grotere afstand,
die hem, als jongere, van die tijd scheidt. Zeer
waarschijnlijk heeft hij niet, als ondergetekende,
aan den lijve preciezer gezegd: aan de ziele
de merkwaardige ervaringen van die oude men
taliteiten opgedaan, die zo licht tot rancuneuze
afweer kunnen leiden. Daarnaast speelt dan na
tuurlijk ook de voorzichtigheid van de geschool
de historicus. Zij zal ongetwijfeld mede oorzaak
zijn van de lichte toets, die vingertip-toets, die in
De Brees schrijfwijze eigenlijk altijd opvalt. Dit
aangenaam beschouwelijk benaderen van de rea
liteit is ons inziens een van schrijvers belangrijke
kwaliteiten. Distantie en distinctie liggen niet zo
ver van elkaar. We vinden het geen verdienste,
wanneer een schrijver alleen maar met zware,
zwarte laarzen op andermans tenen rondstampen
kan. We vinden het geen verdienste alleen maar
een kinderachtigheid wanneer het niet zonder
drieletterwoorden kan De Bree heeft ze vol
komen niet nodig. De scherpte van het beeld, de
scherpte van een maatschappelijke kritiek staat
of valt beslist niet met de mate, waarin een auteur
weet te kankeren. Hier is ten enenmale géén
„angry young man" aan het woord en het navrante
der gebeurtenissen is er nog te treffender recht
mee gedaan. Een kwestie van rijpheid, van karak-
die door den Beer Conunw^ri» ran Policie tir Middel
burg ©geroepen *ot Jiet verkrijgen ïnliclt-
tinken in de Brigdam«ee en andere zd'.en, in
het belang ^elijkLeid. -
gM l Taonc de Klerk.
3 Kon# Wegens.
/rojf Jane de Klerk.
4 Kaio Zegers.
Jfck 4 Trui Israëls.
k dtèas 'van Ifeusdcn.
ru Frans van Sorgeu.
ijp van Iiensdcn.
2» 9 Sanné'van Sorgen.
eter 10 Mie.Tange,
11 W im Bosdijk.
KV
12 Aatje Jopée,
13 Jam fingeïnmn.
14 Heeltje Boef.
Jaantje CorneliaseH.
16 Trees Boos;
17 Sanne Wisse.
18 dans iMeijhoom.
19 Koos Bruut.
20 Matje VairlSanten.
21 Kee Gooien.
22 Jaantje Koole.
12
