een Middelburgse, zowaar in klederdracht, die het
binnenplein langzaam overstak, en een witte vlin
der op het gras tussen de kleine klinkers.
In sneeuw of mist of regen, èn onder de warme
zon van het hoogzomerseizoen is de Abdij in staat
de meest gehaaste bezoeker te vermurwen tot
langzaam, geboeid slenteren. Hier, tussen de mu
ren en onder de nu weer opnieuw aangeplante
bomen herinnerden we ons Thomas Fuller's ge
zegde over het licht, Gods oudste dochter, („as a
principal beauty in a building"): wat een terrein
voor haar om zich uit te leven! Waar anders dan
in deze bouwstijl kunnen lijnen tegelijk zo strakke
en zo zachte schaduw geven? Onwillig ons iets
te laten ontgaan liepen we ook om de buitenkant,
langs hef kleine plein tussen de Statenzaal en de
Nieuwe Kerk, waar in de muur een steen is ge
metseld:
„Tegen dezen muur stond het huis van
Zacharias Janse, uitvinder der verrekijkers,
in den jare MDXC"
en waar in het zomerse, van madelieven bijna wit
geworden grasveld een eenvoudig verzefsmonu-
menf waarschuwt: was ik dan vergeten waarom
de Abdij brandde in die namiddag van de zeven
tiende mei Anno Domini 1940?
Dank zij de moed en het vertrouwen van velen
en de kennis en goede smaak van hen, die voor hef
herstel verantwoordelijk waren, heeft Middelburg
zijn hart mogen houden. Niet alle vorige gene
raties zijn met de Abdij kundig en behoedzaam
omgegaande architect J. A. Frederiks, die er in
het eind van de vorige eeuw belangrijk restauratie
werk aan heeft gedaan, schrijft verontwaardigd
over het versnijden van kostbare 16e eeuwse ta
pijten, het inslaan van gewelven en het onder
mijnen van steunberen door lieden, die halverwege
de vorige eeuw moderniseringsbevliegingen had
den. Zelfs „bezoedelden" die de bakstenen gevels
met cement en aan het brandgevaar lieten zij zich
niets gelegen liggen. Maar nu is, heel knap aan
gepast aan de eisen van onze tijd, in ere hersteld
wat kortzichtige betovergrootvaders de euvele
moed hebben gehad te bederven.
Er zijn nog meer punten in Middelburg waar
ook voor wie de zoemende en klikkende camera's
van het hoogseizoen wil vermijden de ziel van
de stad leeft: daar waar in de Latijnseschoolstraat
het oudste, kleinste en strengst uitziende gymna
sium van Nederland staat; of waar tussen de
achterkant van het raadhuis en de oude Engelse
kerk aan de Simpelhuisstraat de namiddagstilte
alleen verbroken werd door het beeldhouwerswerk
tuig waarmee op een open plek daar aan een
beeldengroep werd gebeiteld; en als U door de
Hagepreekgang naar de Kuiperspoort gaat en
langs in de voorzomer bloeiende kastanje en cle
matis bij hoekjes komt als de Schuddebeursstraat.
In dit smalle en bochtige, verrassende deel van
Middelburg, hier en daar prachtig gerestaureerd,
wordt een Nederland uit vorige eeuwen een mo
ment zichtbaar. Gelukkig de kinderen die hier
wonen en spelen, zij zijn zonder het zelf te weten
bevoorrecht boven de flatbewonertjes in de rand
stadcentra en kunnen tussen de oude muren en
gangen hun fantasie en energie beter kwijt dan
de jeugd die in en om hoogbouw zijn vertier
moet zoeken.
Hef nieuwe Middelburg, met o.m. een goede
nieuwe schouwburg, heeft en krijgt zijn moderne
woningen. In de noordwestelijke wijk Griffioen
komen er tegen de duizend, in het plan Zuid een
veelvoud daarvan met t.z.t. een eigen wijkcentrum.
Ook de toegangswegen en de sport- en andere
accommodatie worden voortvarend aangepast aan
de eisen van bevolkingsgroei, snelverkeer en in
dustrie.
Maar gelukkig bent U, Middelburgers, die niet allen
in de oude stad zoudt willen en kunnen leven,
maar steeds wanneer de lust of noodzaak er is
het centrum in kunt gaan en Uw bezigheden kunt
nakomen in een sfeer waaraan doelbewust en
kundig de couleur locale is hergeven, die Uw
voorouders in hun werken en leven tot achter
grond diende. En die het moderne leven juist die
continuïteit verleent waaraan de 20e eeuwse mens
zo'n behoefte heeft. Kostbaar voor heel Nederland
nu en later zijn de weinige steden, die omwille
van haar hedendaagse functies het isolement van
een definitief verleden tijd konden opgeven zon
der haar waardigheid en schoonheid te offeren.
Middelburgs ziel leeft
Foto's: Documentatiecentrum Zeeuws Deltagebied
Molen te Wolfaartsdijk
Foto: C. A. L. Kotvis
