Zeeuws Tijdschrift
Zeeland en de Dordtse Synode
NUMMER 3 19e JAARGANG 1969
Prof. dr. W. F. Dankbaar
Zeeland en de Dordtse Synode ik kan mij voorstellen dat niet
ieder van ons bijzonder gesteld is op deze combinatie. Die
synode wekt immers herinneringen aan een godsdienstige strijd,
die met grote verbittering gevoerd is, en dat over een leerstuk,
dat velen allerminst sympathiek is, nl. de goddelijke voorbe
schikking. Bovendien was de politiek op een ailerbedenkelijkste
wijze gemengd in zaken van geloof. Daar in Dordrecht ontlaadde
zich de hevige spanning tussen Remonstranten en Contra-remon
stranten in een dramatische scène, waaraan ook tijdgenoten met
ontzetting terugdachten. Het was het moment dat de voorzitter
der synode, Johannes Bogerman, trillend van verontwaardiging
en met stemverheffing de gedaagde Remonstranten verweet:
„Met leugens zijt ge begonnen, met leugens eindigt ge", en hen
uit de vergadering zond. Bij het heengaan sprak Episcopius, de
woordvoerder van de Remonstranten: „Wij zullen over dit alles
zwijgen, zoals ook onze Zaligmaker gedaan heeft en God zal
tussen ons en de synode oordelen over de laster, het bedrog en
de leugens, die men ons ten laste legt". Het gevolg was de
afzetting en zelfs verbanning van 200 Remonstrantse predikanten,
met een droevige nasleep voor hen en hun gezinnen en een
breuk in de kerk, die nog eeuwen zou voortduren.
Zouden we, liever dan een tentoonstelling aan dit
treurspel te wijden, niet bedenken dat de golven
destijds althans in Zeeland niet zo hoog geslagen
Rede, gehouden bij de opening van de tentoonstelling
„Zeeland en de Dordtse Synode 1618/19" in het Rijksarchief te
Middelburg op 19 april 1969.
zijn als in Holland en maar blij zijn, dat die be
ruchte synode in Dordrecht en niet in Middelburg
heeft plaats gehad? Intussen, zo brandschoon ko
men de Zeeuwen er niet af. Want het moet gezegd
dat geen enkele provincie zo eensgezind contra
remonstrant was als juist Zeeland. Dat er hier van
de twist maar weinig te bespeuren viel, kwam
65