smppltcatie am He Conti#
DerCatholijcken
Uc£&ajeftept tot todattns&etoattöcCatöcé
van 1578 lezen we dat hij ook in dat jaar gepro
beerd heeft een werk zonder consent te drukken.
Het blijkt een boek te zijn in opdracht van Hans
Stel, waarvan hij, als zijn illegale werk ontdekt
wordt, al zes van de twintig vellen heeft gedrukt.
Hij wordt verplicht het werk af te staan aan de
drukker Thomas Dawson onder wiens leiding hij
de rest moet afmaken. Het boek waar het hier om
gaat is vrijwel zeker een vertaling van Marnix'
Biëncorf. De „Beehive of the Romish Churche...."
staat namelijk in het register van de Stationers
Company genoteerd als een door Thomas Dawson
voor Hans Stel gedrukt werk, en verscheen begin
1579. Op de titelpagina staat geen drukkersnaam
in tegenstelling tot het andere werk van Daw
son terwijl die wel is vermeld op het colophon.
Dit stemt overeen met het feit dat Schilders al een
gedeelte van het werk gedrukt had. Dat de Bee
hive, anders dan het in het procesverbaal genoemde
aantal van twintig, wel meer dan veertig vellen
telt hoeft niet te verwonderen. Schilders zal de
omvang van het werk wel opzettelijk kleiner heb
ben voorgesteld. Daarbij komt nog dat in het
werk verschillende initialen voorkomen die ook in
ander werk van Schilders zijn te vinden. De boven
staande gebeurtenis zal er zeker toe hebben bij
gedragen dat hij zijn bedrijf naar Middelburg heeft
Een van de vele godsdienstige pamfletten bij Schilders gedrukt
ttjrftc fielt git m engödanöt. JfiettoepragQtmbtujUMtt'
topfmg&en op te t aaien gpeflélte.
Kt bp nacb abrt}«götiiï/gb*Kjc& ttobm m#kAöbt«n sMWW/
cm fuppitterente Ctgötn-aprtstcöttgoebaeti bpbt $iote£*nttn
«mtefdteCsninfiJötfeiJfisteftrpt.
Tfdmtn met de redenen ven beyde zyden,voer ende Leghen het
toelaten vanverfcheyden Reltgten.
VVt den Enghclfchcn overghefet,
iSöootatcfjatö
Tot Middelbard.
Ghedru£t by Rlclmrt Schilders, Brucker der Heeren Stite»
s#n Zeckndt. Anno M. vjC. III.
overgebracht. Het vooruitzicht om zijn leven lang
een „servaunte by pryntinge" te blijven was zeker
niet aantrekkelijk, terwijl de mogelijkheid om voor
eigen rekening te drukken voor hem nu ook was
uitgesloten. We mogen veronderstellen dat het
Hans Stel is geweest die hem op de mogelijkheid
heeft gewezen om naar Middelburg te gaan. Het
was namelijk dezelfde Hans Stel, de opdracht
gever voor het drukken van de Beehive, die een
jaar tevoren het aanbod van de stad had afge
wezen. Hij kende dus de behoefte van Middelburg
aan een drukker en de gunstige voorwaarden die
geboden werden. Anders dan Hans Stel neemt
Schilders het aanbod aan. Hij vestigt zijn bedrijf
in het Lombaertstraatje, welke plaats hem waar
schijnlijk niet zo goed beviel, want in 1581 al is
hij verhuisd naar de Gravenstraat.
Dat het boekdrukken toen voor Middelburg nog
een nieuwtje was kunnen we opmaken uit het
eerste werk dat hij in 1580 drukt. Het is een ver
zoekschrift van de wederdopers aan de overheid
om vrijstelling van dienst doen bij de burgerwacht.
In de „Epistel aen de Ouerheyt" in dit pamflet
opgenomen lezen we dat de „Louelicke konst van
T'boeckdrucken nu onlancx inder Stadt inghevoert
is". Ondanks de voorrechten die hij als stadsdruk
ker genoot probeerde hij ook hier weer zonder
toestemming van de overheid te drukken. Op
27 mei 1581 komt de pensionaris mr. Willem Roel-
sius met de stadskamerbode in zijn werkplaats in
het Gravenstraatje en neemt al de exemplaren in
beslag van een pamflet over de dubbele dukaat
en andere in Antwerpen verboden munten. Door
wet en raad wordt hem een drukverbod opgelegd.
Dit verbod zal waarschijnlijk louter formeel be
doeld zijn geweest. Er was teveel moeite gedaan
om een drukker in de stad te krijgen en men had
hem nog te hard nodig.
DRUKKER DER STATEN
Een tiental jaren later zou aan een dergelijk ver
bod zeker veel strenger de hand zijn gehouden
omdat dan al een groot aantal drukkers in Middel
burg is gevestigd, zoveel zelfs dat ze zich in 1590
in een gilde verenigen; waarvan Schilders ove
rigens geen lid is geweest. Hij gaat dan ook rustig
verder met drukken. Door de Staten van Zeeland
wordt in 1583 een placcaat op de politie opgesteld
waarbij het verboden wordt in Zeeland te drukken
zonder privilege van de Staten. Tevens wordt be
sloten een drukker in dienst van de Staten aan te
stellen. De keus valt op Richard Schilders. Hij
krijgt een salaris van 10 pond gr. vis. per jaar,
uit te betalen door de tresorier, mits hij de eed
aflegt niet te drukken zonder toestemming van de
Staten. Dat hij kort tevoren de stedelijke ver
ordening op dit punt had overtreden, heeft dus
zijn loopbaan niet geschaad. Hij noemt zich nu
voortaan drukker der Staten van Zeeland. Zijn za
ken gaan goed, zeer goed zelfs. In het belasting
kohier voor de jaren 1599-1600' staat hij vermeld
als boven de 3000 pond guldens gegoed. Hij is
dan tevens eigenaar van verschillende huizen, on
der andere De Schelvisch in de Lange Noordstraat
