Zeist, Laren N.-H., Etten, Velsen, Heerhugowaard,
Kamerik, Alphen aan de Rijn, Bergambacht, Rijs
wijk, Zwijndrecht, Vught, Geldrop, Valkenswaard,
Oisterwijk. Waarom zou iets dergelijks niet naar
Zeeland kunnen overslaan? Domburg en Oost-
kapelle op Walcheren, Kloetinge, Kapelle, Kruinin-
gen, 's-Heer-Arendskerke en 's-Heer-Abfskerke op
Zuid-Beveland bezitten hiertoe goede torens en
misschien zijn er meer van dergelijke torens aan
te wijzen. Waarom zou Zeeland in deze bij de
andere provincies achterblijven?
VERDERE AKTIVITEITEN
Alle Zeeuwse beiaarden hebben hun eigen beiaar
dier: Vlissingen (iwee keer), Middelburg (deze
beide steden kennen elk een gemeentelijke bei
aardkommissie) en Veere hebben Piet Broerse (te
vens komponist van enkele beiaardkomposities) als
vaste bespeler; Goes en Zierikzee Willem Hart-
hoorn; Sint-Maartensdijk G. A. R. Meeuwsen; Tho-
len Chris van de Boom; Hulst Marie-Jeanne Moer-
dijk-Vanderswalm; Axel dezelfde als de vorige als
mede P. C. Brakman; Sluis sluit elk jaar een kon-
trakt met Ephrem Delmotte.
Hiervan worden Vlissingen, Middelburg, Veere,
Goes, Zierikzee, Hulst en Axel één of twee keer
per week bespeeld; Sluis alleen in de zomermaan
den en Sint-Maartensdijk en Tholen op minder
geregeldé tijden. Het is aan te bevelen dat waar
dit nog niet gebeurt in Zeeland elke beiaard min
stens eens per week te laten bespelen en eveneens
op allerlei christelijke en nationale feestdagen de
klokkenspellen meer in te schakelen.
Vlissingen, Middelburg en Veere kennen in de zo
mermaanden tevens avondbespelingen door de
eigembeiiaardier, en in beide eerstgenoemde ste
den eveneens door daartoe uitgenodigde gast-
beiaardiers. In deze beide steden worden de pro
gramma's hiervoor aangekondigd in programma
boekjes die als beiaardvisitekaartje er voor zorgen
dat de gang van zaken met betrekking tot de
beiaard in deze beide plaatsen zowel bij beiaard-
geïnteresseerden in binnen- en buitenland bekend
raakt. Ook hier zou het aan te bevelen zijn dat zo
mogelijk alle Zeeuwse steden, avondbespelingen
door gastbeiaardiers inrichten, bij voorbeeld 4
tot per zomer, alsmede een programmaboekje
uitgeven. Een en ander betekent in meer dan één
opzicht propaganda voor de eigen stad. Eveneens
zou men de uitwisseling van Zeeuwse en Vlaamse
beiaardiers kunnen aanmoedigen zodat klokken
spelers de gelegenheid krijgen eikaars instrumen
ten beter te leren kennen alsmede wordt de ver
bondenheid met een verwant kultuurgebied meer
tot uitdrukking gebracht.
Van het Middelburgse spel werd eens een plaatje
gemaakt dat naderhand met de beiaard van de
Westertoren in Amsterdam opnieuw door middel
van een langspeelplaat werd uitgegeven. Men zou
er naar kunnen streven van elke beiaard een plaat
te doen vervaardigen en deze als relatiegeschenk
doen toekomen aan binnen- en buitenlandse vrien
den. Ook hier betekent een en ander propaganda
voor Zeeland maar tevens wordt aldus een 20e-
eeuwse klankdokumentatie van Zeeuwse beiaarden
vastgelegd. Vlissingen heeft hier de mogelijkheid
op één plaat twee beiaarden van eigentijdse gie
ters vast te leggen.
Andere mogelijkheden om de Zeeuwse beiaarden
meer bekendheid te geven zijn bij voorbeeld het
instellen van een tweejaarlijkse Zeeuwse beiaard
dag, waarbij alle in Zeeland wonende en spelende
beiaardiers, leerling-beiaardiers en amateur-bei
aardiers op een dag eikaars krachten in beiaard
spel meten. De winnaar zou uit handen van de
kommissaris van de koningin een wisselprijs kunnen
ontvangen die hij over twee jaar weer diende te
verdedigen. Deze prijs kan men de Jan Morks-prijs
of de Joos Verschuur Reynvaan-prijs noemen, bei
de bekende beiaardiers uit deze provincie.
De Zeeuwse Culturele raad, plaatselijke culturele
raden, particulieren of instellingen kunnen op
drachten geven voor of prijsvragen uitschrijven
voor het componeren van beiaardmuziek. Hiertoe
kan men de officiële muziekvormen kiezen maar
men kan ook zoeken naar motieven uit het Zeeuw
se volksleven en de Zeeuwse geschiedenis. Verder
zou men de gehele geschiedenis van de beiaarden
en voorslagen in Zeeland zo volledig mogelijk en
tot op de dag van vandaag bijgewerkt, met inbe
grip van levensbeschrijvingen van vroegere en
huidige beiaardiers, in boekvorm kunnen vastleg
gen. Tot slot kan men natuurlijk zelf naar moge
lijkheden zoeken om de beiaardkunst in Zeeland
meer te ontplooien waarbij men zoveel mogelijk
naar een eigen vorm dient te streven.
VOORSLAGKUNST
Terloops wordt deze kunst die vooral sedert 1961/
'62 een geweldige ontplooiing kent nog even be
handeld. De acht Zeeuwse voorslagen bevinden
zich in Brouwershaven (stadhuis), Zierikzee (Zuid
havenpoort, oudste spelletje van Nederland), Goes
(stadhuistoren, vrijgekomen Van den Gheyn-klokjes
bij de jongste restauratie), 's-Heer-Arendskerke
(raadhuis), Arnemuiden (N.-H. Kerktoren), Groede
(N.-H. Kerktoren), Schoondijke (R.-K. Kerk), IJzen-
dijke (stadhuis). Hoewel de voorkeur uitgaat naar
volledige beiaarden zijn er omstandigheden dat
men met een voorslag genoegen moet nemen waar
toe uiteraard geen bezwaren bestaan mits men
zorgt voor een grote afwisseling in de melodieën
op het automatische speelwerk. Dergelijke omstan
digheden zijn aanwezig als een kerk-, raadhuis- of
andere toren te weinig ruimte biedt voor een groot
spel, of wanneer men toch klokkenmuziek wenst
een voorslag op een dak of aan een gevel moet
aanbrengen. Tevens speelt hier het feit een rol dat
een kleine gemeenschap, financieel gezien, ge
makkelijker een voorslag kopen kan dan een dure
beiaard. Op bescheiden wijze telt men dan toch in
de klokkenwereld mee. Aangezien Zeeland ver
schillende kleine gemeenschappen kent liggen hier
voor de voorslagkunst nog mogelijkheden waarbij
men, gezien het algemeen streven in deze om to
rens die vroeger zongen hun verloren gegane stem
in onze tijd te hergeven, de vraag kan stellen of
ook de stadhuistoren van Middelburg, naar oude
traditie, wederom van een dergelijk spelletje voor
zien dient te worden.
111
