Zeeuwse kroniek
M. P. de Bruin
Stilleven
Het schelpenstilleven van de in 1593 of 1594 gebo
ren Balthasar van der Ast is gereproduceerd in het
even omvangrijke als belangrijke werk van Laurens
J. Bol: Hollandische Maler aus 17. Jahrhunderts
nahe den grossen Meistern, Braunschweig, 1969.
Van der Ast was een zwager van de bekende bloe
menschilder Ambrosius Bosschaert sr. wiens werk
wijze hij volgde tot 1620, het jaar waarin hij an
dere wegen gaat bewandelen. In zijn composities
wordt het bijwerk van schelpen en insecten belang
rijker. Een eigen specialiteit van Van der Ast, zegt
Bol, zijn de stillevens met alleen maar schelpen.
Bij het genoemde stilleven, dat in het museum
Boymans-Van Beuningen hangt, heeft de schilder
alleen op de mooie vormen en de aardige kleuren
gelet. De afgebeelde soorten zijn bijna allemaal
afkomstig uit tropische zeeën, hoofdzakelijk uit de
Molukken. Van de 21 schelpen zijn er twee land
slakken, de rest zeeslakken. Sommige schelpen
komen ook voor op andere schilderijen van Van
der Ast, die een groot oeuvre op zijn naam heeft
staan 2). Bol kwam met een catalogus van 126 num
mers. Vergeleken met zijn zwager Bosschaert, die
„slechts" tot 48 nummers komt, lijkt het veel, maar
Bosschaert stierf toen hij 48 jaar was, terwijl Van
der Ast 73 werd.
Middelburg
Het deel over de landschappen begint met Vlaamse
stromingen en Vlaamse invloeden in Middelburg.
Na de verovering van Antwerpen blijkt een groot
aantal leden uit Antwerpen in het register van het
Sint-Lucasgilde te staan ingeschreven. Rond 1600
nemen de zuidelijke kunstbroeders de helft of zelfs
de meerderheid van de bestuurszetels van het gilde
voor hun rekening. Bol heeft over de Middelburgse
Brueghel-groep uitvoerige studies geschreven, die
ondubbelzinnig aantonen dat het hier om een be
langrijke groep gaat. Hoewel dikwijls verwant
schappen zijn aan te wijzen gaan landschaps
schilders als Van Geel en Adriaen Pietersz. van de
Venne hun eigen weg. Van Geel met zijn fantas
tische landschappen met bizarre geboomten, Van
de Venne met zijn overgang van het vlaams-
maniëristische in zijn werk naar het noordelijke
Stilleven met schelpen, door Balthasar van der Ast
Museum Boymans-Van Beuningen, Rotterdam
198
