positie, waarbij hij deze op twee manieren
onderverdeelde:
Ie. op grond van de motieven, die tot db bui
tenparlementaire acties hebben geleid in:
a. acties voortkomende uit onvrede met de
gehele politieke constellatie
b. acties oplaaiende naar aanleiding van
een bepaald onderdeel, dait voor het ge
heel niet eensi van eminent belang is.
2e. op grond van de middelen, waarmee de
buitenparlementaire oppositie wordt ge
voerd. Dit kunnen namelijk zijn:
a. wettige middelen;
b. onwettige1 middelen.
De inleider somde vervolgens zes vormen van
buitenparlementaire oppositie op:
1. De werkzaamheid van politiek onafhanke
lijke dag- en, weekbladen en van degenen,
die hiun politieke inspiratie voornamelijk
uit deze media, putten,. Dergelijke periodie
ken zijn meestal uiterst rechts of extreem
links georiënteerd. Zeker in het buitenland
komen echter ook tot deze groep behorende
bladen voor, die een midden,standpunt in
nemen,
2. Da zuiver politieke staking,, dus niet, bedoeld
om inwilliging van werknemerseisen af te
dwingen, maar ter bereiking van politieke
doeleinden.
3. De petitie, een, poging om door kwantiteit en,
kwaliteit van mede-ondertekenaars invloed
uit te 'Oefenen op de politieke gang van
zaken,
4. De demonstratie, bedoeld, om door vertoon
van wilskracht en karaktervastheid begrip
te kweken en medestanders, 'te werven voor
het door demonstranten beoogde doel.
5. De Provobeweging.
6. Stud,entenacties.
Gemeenschappelijke kenmerken, van al deze
vormen van buitenparlementaire oppositie: in
de eerste plaats het doel: politieke beslissingen
anders te doen: uitvallen als (volgens: opposan
ten) zou gebeurd zijn als men de politiek zijn
gang liet gaan; in de tweede plaats de vorm:
het zijn alle' uitingen van machtsuitoefening.
Spreker onderwierp de zes vormen van, buiten
parlementaire oppositie stuk voor stuk aan een
beoordeling naar de in het begin van zijn lezing
opgesomde criteria (actie gericht tegen het ge
hele politieke front of slechts tegen een, fractie
hiervan en gevoerd met wettige of onwettige
middelen).
1. De activiteit van de onafhankelijke pers be
dient zich v,a,n, wettige middelen en bestrijkt
het' hele politieke: front.
2. Politieke staking is niet strafbaar. Het doel
is wijziging vian de hele politiek.
3. De wettigheid van 'de petitie is maximaal.
Het doel is beperkt.
4. Een demonstratie is in principe legaal. Het
doel is als regel wijziging' van een, bepaald
aspect in de politiek, dat demonstranten
echter als het belangrijkste van het ogenblik
ervaren.
5. De Provobeweging kan men onwettig noe
men (provocerend), echter in gemitigeerde
vorm. In de provoli'teratuur bestaan cu
rieuze opsommingen van wel en niet in aan
merking komende onwettige middelen, die
ter bereiking van heit doel mogen worden
aangewend. Dit doel zelf isi algehele' maat
schappij-hervorming. Weliswaar noemen de1
auteurs deze samenleving voos en waarde
loos, ma,air men wil nog een keer proberen
hier verander ing in te br engen,
6. Het object van studentenacties, is; meestal
nauw begrensd: kracht bijzetten a,an spe
cifieke studënteneisen. Onder de deelnemers
zijn er echter, die: 'tegelijk Maircusiaanse
ideeën ingang willen doen, vinden, en, dus
maatschappijhervorming als doel van hun
oppositie zien. Deze oppositie zelf is bijna
altijd onwettig.
De grens tussen wettig, en, onwettig is bij
een aantal van deze zes vormen van buiten
parlementaire oppositie niet altijd scherp te
trekken; vaak wordt een actie in legale sfeer
begonnen,, maar komt zij door een incident
of onhandigheid in de strafbare sfeer.
Ails oorzaak van het feit, dait mensen, die de
gehele maatschappij zouden willen, hervormen,
hiervoor hun toevlucht nemen tot buitenparle
mentaire middelen, noemt mr. Langemeijer, dat
uiterst rechts of uiterst links georiënteerden als
ze zich tot partij formeren, toch weinig kans
hebben het tot een redelijk aantal zetels in de
volksvertegenwoordiging: te brengen. Zij ver
wachten daarom, meer resultaat van het aan de
kaak stellen, in woord of geschrift, van de ge
hekelde toestanden, Hun bezwaren tegen, de1 be
staande' samenleving zijn ook zo groot, dat ze
zich niet wensen te conformeren aan de in het
politieke leven ingewortelde gewoonten, en ge
bruiken, Het, motief van bewegingen, die1 een
bepaald, begrensd resultaat beogen, is te vinden
in het feit, dat, bepaalde desiderata in dei grote
politieke partijen, niet, tot hun: recht komen.
Bovendien zijn er slechts een beperkt aantal
ideeën-combinaties mogelijk. Om een, extreem
voorbeeld te noemen,: een reehts-geoiriënteerd
pacifist zal moeilijk een politieke partij vinden,
die geheel aan zijn idealen beantwoordt, Soms is
heit aantal direct betrokkenen bij een gewenste
verandering te gering: studenten-idealen maken
niet veel indruk in die verkiezingspropaganda
van een grote politieke partij.
Tenslotte: er zijn grenzen aan d,e toepasbaarheid
van de démocratie. Als een volk uiteenvalt, in
twee elkaar fel bestrijdende groepen, bijvoor
beeld voorstanders van een sterke landsverde
diging en 'dienstweigeraars, dan kan dit niet
langs democratische weg worden opgelost. Er
is altijd een grote minderheid, die zich op
de duur niet kan neerleggen bij de beslissingen
van de kleine meerderheid.
De parlementaire democratie in zijn zuiverste
en oorspronkelijke vorm wordt geacht te zijn
211
