1
0
Plattegrond paardenknechtwoning, Bruinisse, 1912
STAL.
BEDSTEDEN
-WOONKAMER-
W.C.
KEUKEN
KAMER.
-PUT.
wel eens genoemd wordt (evenals Bruinisse) was
de bevolking veel zelfstandiger. Misschien zou dat
geschiedkundig te herleiden zijn omdat Karei V
deze parochie zelfstandig verklaarde en „niets ge
meen had met de gemeenten van de Staten van
Zeeland". Het is een oude ambachtsheerlijkheid
met een eigen rechtspraak, waardoor zij geheel
onafhankelijk waren. Zij waren ook de eersten,
die de Fransen binnenhaalden en later het socia
lisme. Het sociologisch rapport van de Nederlands
Hervormde Kerk vermeldt, dat vroeger in ieder
huis een portret van Douwes Dekker hing en zijn
werken en die van Zola, Darwin en Domela Nieu-
wenhuis veel gelezen werden! Misschien dat de
volgende woorden van Multatuli hen aansprak:
Paardenknechtwoning uit 1909
Am
„Is de scherpe afzondering der standen, zoals die
in Nederland wordt gehandhaafd, zedelijk? Ik trek
geen partij voor den onttroonden adel der middel
eeuwen, maar zijn we zooveel verder met onze
kruideniershoogheid? Met onze boerentrots?"
Dreischor heeft veel grote boeren en daardoor ook
mooie, schilderachtige knechtenhuizen. De ver
houding boer-knecht is onpersoonlijk en er heerst
een sterk klassebewustzijn. De arbeiders hadden
bijna allen een apart vlasbedrijfje, zodat zij min
der afhankelijk waren van de boer en de seizoen
werkloosheid hiermede konden overbruggen. In
Oosterland is de instelling van de bewoners weer
geheel anders. Zij sparen allen voor een eigen
huis en 95% der bevolking is al in het gelukkige
bezit er van. De Ambachtsheer heeft tot voor kort
nog een zeer sterk stempel op het dorp gedrukt
en men vreesde hem zeer.
De typering van de bevolking sprak uit de woorden
van een marskramer, die zei, dat hij langer in
Bruinisse bleef, korter in Oosterland, terwijl hij
Nieuwerkerk voorbijtrok, aangezien daar niets te
verdienen viel.
In Bruinisse heerst er een veel vrijere geest, die
door de visserij, die daar de belangrijkste bron
van inkomsten was, werd overgebracht. Men tu
toyeert elkaar allemaal en onderdanigheid kent
men niet.
Het mooiste „paereknechtshuusje" staat in Brui
nisse aan de voet van een 14e-eeuwse slaperdijk.
Het heeft drie grote rode schuiframen met groene
en witte luiken ervoor en twee schoorstenen,
waardoor het een goede verhouding krijgt. Eén
schoorsteen is de zogenaamde „loze", die uitslui
tend voor de sier is aangebracht, de andere werd
alleen gebruikt bij deftig bezoek.
De indeling is op de plattegrond goed te zien. De
binnenkomst is zoals gebruikelijk aan de achter
zijde door „het klompenkot", waar de bemodderde
klompen werden neergezet. De eerste kamer wordt
158
