De Berg van Troje
selse ondernemers. Weldra volgen leveranties aan
België, Duitsland, Frankrijk, Engeland, Canada.
In de Marismas, hef hete moerasgebied tussen
Sevilla en Cadiz, doorploegt de draineermachine
van Van den Ende de drasse bodem.
„We leveren aan Oud-Vossemeer en aan Japan",
verzekert met een effen gezicht de leider van de
verkoopafdeling.
„En aan Tsjechoslowakije", vult Van den Ende jr.
mei' gepaste trots aan.
Het loondorsen en -sproeien heeft men afgestoten
en het drainagewerk is toevertrouwd aan Scaldis
N.V., een dochteronderneming die in dezelfde
bedrijfsruimten aan de Monsterweg gehuisvest is.
Evenals Schikker van het vrachtautobedrijf geniet
de bejaarde heer Van den Ende zijn rust, evenals
de eerste kan hij zeggen: „de jongeren hebben 't
aol overgenomen, gelukkig"!
„Hij dat is Stevin ontwerpt zijn stad met
rechte straten en grachten en zo, dat geen burger
ongerieflijk ver van de markt, kerk of stadspoort
verwijderd woont, met overkluisde riolen en
overluifelde trottoirs. Zijn pleidooi voor het syste
matisch aanbrengen van luifels aan de huizen is
even menslievend als riuchter-menskundig en daar
om waard vermeld te worden", zeggen de Romeins
in hun Erflaters.
Het is ons mede-redactielid Piet 't Hooft geweest,
die het grondplan van Borsele in verband heeft
gebracht met Stevin in zijn boekje over de Zeeuwse
dorpen. „Het is geen wonder, dat in dezen tijd de
grondslag voor het bouwen van dorpen en steden
gezocht wordt in het strak geometrisch systeem
en de eenvoudige getalverhoudingen, ook voor
die dorpen, die geen enkele strategische betekenis
hadden. Borsele is er een voorbeeld van. Zeker
niet hef beste en waarschijnlijk niet hef eerste,
maar toch is het belangrijk als cultuurdocument.
Immers het getuigt in zijn overzichtelijk schema,
zijn simpele verhoudingen en zijn haast verwron
gen ligging, van een vasten vormwil, die voortge
komen is uit een levenshouding die we gewoon
geworden zijn mei' den naam Renaissance aan
te duiden".
Hef is geen wonder dat in deze tijd, wij herhalen
het nog eens, immers wij zijn in de jaren van het
Bestand (1609-1621), de polder Borsele in vier
kante kavels wordt herdijkt (1616) en het dorp
geometrisch wordt aangelegd. Heel de omgeving
had sinds 1530 met de zee gemeen gelegen als ge
volg van de St. Felixvloed van dat jaar op 5 novem
ber. Stormvloeden werden altijd met heiligen
namen bedacht. Het was niet hef enige gebied
dai ten onder was gegaan: Noordbeveland en Sint
Philipsland deelden hetzelfde lof. Wij noemen met
opzet deze gebieden omdat het eerste gedeelte
van Noordbeveland in 1598 wordt bedijkt en Sint
Philipsland in 1645. Zowel de aanleg van Colijns-
plaat sedert 1598 als die van het dorp Sint Philips
land vertonen duidelijk een renaissancistisch
patroon, maar bij geen van de dorpen die deze
trekken vertonen is hef zo duidelijk als bij Borsele.
Maar keren we eerst terug naar Stevin; bij het
opstel van de Romeins is als illustratie een ratio
neel stadsplan opgenomen naar ontwerp van
Stevin, afkomstig uit zijn „Burgherlicke Stoffen".
Een plan van deze aard heeft bij de aanleg van
Batavia als voorbeeld gediend. De vorm van het
Borsele uit de lucht
Archief Topografische Dienst
Opname KLM Aerocarto N.V.
168
