Sigarettenautomaten vind je in Sas van Gent dan ook uitsluitend in enkele eethuizen. We hebben nog geprobeerd een smokkelaar van het ouderwetse type voor een praatje te strikken. Twee adressen hadden we. De ene man woonde ja, heus in de Beneluxstraat, maar was niet thuis; de ander zei ronduit dat hij van praatjes en plaatjes niet gediend was. Als sportieve verliezers hebben we hem de hand gedrukt en „tot ziens" gezegd. Bezoek aan de N.V. Glasfabriek Sas van Gent. „Glasmakers zijn we sinds lang niet meer", verze kert de heer H. F. Kok, directeur van het bedrijf. „Wij keuren en versnijden het spiegelglas dat een zusterfabriek ons per wagon toezendt. We hebben altijd wel zo'n dertigduizend vierkante meter in voorraad dat is een lap van drie hectaren." De directeur is een man met jeugdig-energiek uiterlijk, nochtans met dunnend, grijzend haar. Hij maakt werkweken van zestig, zeventig uur, vindt desondanks gelegenheid ons persoonlijk over het bedrijf in te lichten, een complete rondgang met ons te maken door de uitgestrekte fabrieks hallen. Er was te Sas van Gent al een glasmakersbedrijf gevestigd in 1898, maar de fabriek waarvan de tegenwoordige onderneming afstamt, dateert uit 1904. „Een Nederlandse N.V., maar de aandelen liggen in Brussel". Uit een schoenendoos die het foto-archief van de oude tijd omvat, komen een paar interessante prenten te voorschijn daaronder één bepaald unieke! De ruwe glasplaten die hier eertijds gewalst werden, vlijde men in een bed van dunne gips. Vervolgens stapte een twaalftal werklieden op het glasvlak. In cadans brachten zij het gewicht van hun lichaam beurtelings over op rechter- en linker been, waardoor de plaat stevig en gelijkmatig werd ingebed. Met deze zogeheten klompendans was dan voldaan aan de eerste voorwaarde om het glas perfect te slijpen. Daarna volgde nog het polijsten, het wassen, keuren en snijden. Het spiegelglas van Sas van Gent moet van zeer deugdelijke kwaliteit geweest zijn: nog weet de tegenwoordige directeur te vertellen dat apparte menten van enkele luxehotels in de Verenigde Staten van Sasse spiegels werden voorzien. Het is lang geleden. Het bedrijf legt zich nu onder meer toe op de fabricage van Securit, een product dat algemene bekendheid geniet in de automobiel- beglazing. Lezer, verwacht van een geschiedenisleraar niet dat hij een heldere uiteenzetting geeft van het koelproces, dat wordt aangewend om tot het vervaardigen van dit „voorgespannen" glas te geraken. Het glas, op maat gesneden, wordt in een elektrische oven verhit tot bijna 700° C, vervolgens tussen vorm en contravorm in de juiste buiging geperst en terstond daarna aan genoemd koel proces onderworpen. Zo ontstaan ruiten die gela den zijn met trek- en drukspanningen. Breuk van zulk glas wie zou het niet weten een plotse linge verkruimeling die u, gezeten achter het autostuur, wel een onaangename verrassing be zorgt, maar nooit ernstige snijwonden. Een bijzondere toepassing van voorgespannen glas is het zogenaamde Emalit, dat is glasplaat waarop een emaillelaag wordt ingebrand. Kent u de wand- bekleding van de Rotterdamse Metrostations? Emalit uit Sas van Gent. Glasfabriek Sas van Gent. Een arbeidsintensief bedrijf, zonder milieuhygiënische problemen. Een sympathiek bedrijf, maar moeilijk om iets van te vertellen. Ik hoop dat ik mij niet in de vingers gesneden heb. Hier in 't zuyden licht verheven T' nieuw geboude Gentsche Sas; Dat niet eer en creech zijn leven Voor 't onse hier te niete was. Van te vooren waster gheen Ander Sas dan 't onse alleen: Om van Gent ter zee te raecken En het soute nat te smaecken Aldus Petrus Hondius, predikant te Terneuzen, in zijn Moufe-schans waarvan de nieuwe editie in 1621 240

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1970 | | pagina 64