Sigarettenautomaten vind je in Sas van Gent dan
ook uitsluitend in enkele eethuizen.
We hebben nog geprobeerd een smokkelaar van
het ouderwetse type voor een praatje te strikken.
Twee adressen hadden we. De ene man woonde
ja, heus in de Beneluxstraat, maar was niet
thuis; de ander zei ronduit dat hij van praatjes en
plaatjes niet gediend was. Als sportieve verliezers
hebben we hem de hand gedrukt en „tot ziens"
gezegd.
Bezoek aan de N.V. Glasfabriek Sas van Gent.
„Glasmakers zijn we sinds lang niet meer", verze
kert de heer H. F. Kok, directeur van het bedrijf.
„Wij keuren en versnijden het spiegelglas dat een
zusterfabriek ons per wagon toezendt. We hebben
altijd wel zo'n dertigduizend vierkante meter in
voorraad dat is een lap van drie hectaren."
De directeur is een man met jeugdig-energiek
uiterlijk, nochtans met dunnend, grijzend haar.
Hij maakt werkweken van zestig, zeventig uur,
vindt desondanks gelegenheid ons persoonlijk over
het bedrijf in te lichten, een complete rondgang
met ons te maken door de uitgestrekte fabrieks
hallen.
Er was te Sas van Gent al een glasmakersbedrijf
gevestigd in 1898, maar de fabriek waarvan de
tegenwoordige onderneming afstamt, dateert uit
1904. „Een Nederlandse N.V., maar de aandelen
liggen in Brussel".
Uit een schoenendoos die het foto-archief van de
oude tijd omvat, komen een paar interessante
prenten te voorschijn daaronder één bepaald
unieke!
De ruwe glasplaten die hier eertijds gewalst
werden, vlijde men in een bed van dunne gips.
Vervolgens stapte een twaalftal werklieden op het
glasvlak. In cadans brachten zij het gewicht van
hun lichaam beurtelings over op rechter- en linker
been, waardoor de plaat stevig en gelijkmatig werd
ingebed. Met deze zogeheten klompendans was
dan voldaan aan de eerste voorwaarde om het
glas perfect te slijpen. Daarna volgde nog het
polijsten, het wassen, keuren en snijden.
Het spiegelglas van Sas van Gent moet van zeer
deugdelijke kwaliteit geweest zijn: nog weet de
tegenwoordige directeur te vertellen dat apparte
menten van enkele luxehotels in de Verenigde
Staten van Sasse spiegels werden voorzien.
Het is lang geleden. Het bedrijf legt zich nu onder
meer toe op de fabricage van Securit, een product
dat algemene bekendheid geniet in de automobiel-
beglazing.
Lezer, verwacht van een geschiedenisleraar niet
dat hij een heldere uiteenzetting geeft van het
koelproces, dat wordt aangewend om tot het
vervaardigen van dit „voorgespannen" glas te
geraken. Het glas, op maat gesneden, wordt in een
elektrische oven verhit tot bijna 700° C, vervolgens
tussen vorm en contravorm in de juiste buiging
geperst en terstond daarna aan genoemd koel
proces onderworpen. Zo ontstaan ruiten die gela
den zijn met trek- en drukspanningen. Breuk van
zulk glas wie zou het niet weten een plotse
linge verkruimeling die u, gezeten achter het
autostuur, wel een onaangename verrassing be
zorgt, maar nooit ernstige snijwonden.
Een bijzondere toepassing van voorgespannen glas
is het zogenaamde Emalit, dat is glasplaat waarop
een emaillelaag wordt ingebrand. Kent u de wand-
bekleding van de Rotterdamse Metrostations?
Emalit uit Sas van Gent.
Glasfabriek Sas van Gent. Een arbeidsintensief
bedrijf, zonder milieuhygiënische problemen. Een
sympathiek bedrijf, maar moeilijk om iets van te
vertellen. Ik hoop dat ik mij niet in de vingers
gesneden heb.
Hier in 't zuyden licht verheven
T' nieuw geboude Gentsche Sas;
Dat niet eer en creech zijn leven
Voor 't onse hier te niete was.
Van te vooren waster gheen
Ander Sas dan 't onse alleen:
Om van Gent ter zee te raecken
En het soute nat te smaecken
Aldus Petrus Hondius, predikant te Terneuzen, in
zijn Moufe-schans waarvan de nieuwe editie in 1621
240