node werd door de raad van Zierikzee met een oxhoofd wijn alsmede een gift ad 60,vereerd. Onder de predikant Sevais Gallé werd in 1657 een consistoriekamer aan het gebouw toegevoegd. Toen na de opheffing van het édict van Nantes vele Franse protestanten hun toevlucht in de Ne derlanden zochten, nam de Waalse gemeente sterk toe. Om aan de geestelijke behoeften van deze réfugiés te voldoen, besloot de raad in februari 1686 om door de Gereformeerde predikanten weke lijks de preek eenmaal in het Frans te doen hou den. Onder de vele Franse vluchtingen, die naar hier kwamen, bevond zich ook de familie Jumelet, een geslacht dat nog heden te Bruinisse talrijke nakomelingen telt. Zij kwamen uit Picardie. In de doop- en trouwboeken der Waalse kerk komen hun namen tot aan de opheffing der gemeente, veelvuldig voor. Van de drie broers Abraham, Jean en Daniël Jumelet is laatstgenoemde de stam vader van de Bru'se familie. Toen ds. Massis in 1694 overleden was, bleek de gemeente groot genoeg om een tweede predikant te beroepen. In dit jaar stonden derhalve gelijk tijdig te Zierikzee de predikanten Antoine Rey en Isaak du Claux. Van deze laatste stamde de fa milie Du Claux af, die te Zierikzee bleef wonen. In 1787 werd op kerk- en stadskosten de kerk van een torentje en luidklok voorzien. Alle zitplaatsen werden verbeterd en uit giften werd een nieuwe preekstoel bekostigd. De vernieuwde kerk werd plechtig ingewijd door ds. Royere op 19 oktober 1787. In 1795 werd in de kerk een nieuw orgel ge plaatst, dat op 19 oktober werd ingewijd. Tijdens deze dienst ontstond er groot tumult, toen er een bericht binnenkwam, dat achthonderd Franse sol daten uit Bergen op Zoom waren gearriveerd en bij de burgerij moesten worden ingekwartierd. Tot 1809 werd de gemeente nog door twee predi kanten tegelijk bediend; na het afscheid van ds. Mocquette in dat jaar bleef ds. Henri Hartman evenwel alleen over. Hij diende de gemeente van 1774 tot zijn overlijden in 1826. Sedert het begin van de negentiende eeuw ging de gemeente sterk achteruit. In de periode 1811 tot 1828 (het jaar van de opheffing) werden er maar zeventig kinderen gedoopt, terwijl vier huwelijks voltrekkingen plaats vonden. Bekende namen van Waalse families waren o.a.: De Brauw, Schuurbeque Boeye, Van der Baan, Jumelet, Van der Vliet Toen koning Willem in 1823 Zierikzee bezocht, be loofde hij aan de grijze ds. Hartman de Waalse gemeente niet te zullen opheffen. Toen er niette min naderhand toch geruchten liepen over moge lijke opheffing, begaf een commissie uit de kerke- raad zich naar Brussel om aldaar Willem I te ver zoeken om de Waalse gemeente te Zierikzee te laten voortbestaan. De commissieleden spraken de vorst in het Nederlands aan. De koning antwoord de daarop gevat, dat, naar het hem toescheen, een gemeente waarvan de vertegenwoordigers zó goed hun moedertaal spraken, geen Franse preken van node had. Bij Koninklijk besluit van 16 juli 1828 volgde de opheffing In 1823 had de laatste aanneming van een lidmaat plaats gevonden. Het was de toen vijftienjarige Joost van der Baan (overleden 1896), die later bekendheid zou krijgen als Zeeuws oudheidkun dige. Na de dood van ds. Hartman werd de ge meente door van elders komende predikanten be diend. De laatste doopbediening vond plaats op 22 april 1827 aan Jan Cornells Kroef, het laatste Waalse kerkbriefje werd aan de Zierikzeese bur gerij uitgereikt op 8 juni 1828. Evenwel zonder vermelding wie er voor zou gaan! In de periode van 1587 tot 1828 heeft de Waalse gemeente te Zierikzee drieëntwintig predikanten gehad; enkele hiervan zijn te Zierikzee gestorven en begraven. Reeds op 23 februari 1828, toen de opheffing vrij wel vaststond, waren kerkvoogden en notabelen der Hervormde gemeente met gecommitteerden der Waalse gemeente overeengekomen, dat: le. het kerkgebouw met inhoud zou worden geschonken aan de stad Zierikzee om te dienen als gehoorzaal, schoollokaal of zou worden bestemd voor een ander nuttig doel; 2e. de bijbels en kerkboeken voor de helft aan de Waalse kerk te Middelburg en voor de andere helft aan de Waalse kerk te Antwerpen zouden worden geschonken, terwijl 3e. de avondmaalsbekers aan de Lutherse kerk te Zie rikzee zouden worden gegeven, met bepaling, dat bij eventuele opheffing van dit kerkgenootschap, de bekers zouden overgaan naar de Hervormde gemeente. Na de bouw van een nieuw postkantoor en een nieuwe middelbare school (thans Rijks Scholen gemeenschap) te Zierikzee is ook het voormalige Waalse kerkgebouw aan het oog onttrokken Bronnen J. Ab. Utrecht, ,,De Waalsche Gemeente in Zeeland' (1848). J. Pot, ,,Het beleg van Zierikzee" (diss. Leiden 1925). P. D. de Vos, Aantekeningen over Zierikzeesche personen en zaken, in: Nieuws- en Advertentieblad voor Zierikzee (5 april 1913); Doop- en trouwboeken der Waalse Gemeente te Zie rikzee (afschr.); Geschiedenis der Evang. Lutherse gemeente te Zierikzee (1845). 10

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1971 | | pagina 14