node werd door de raad van Zierikzee met een
oxhoofd wijn alsmede een gift ad 60,vereerd.
Onder de predikant Sevais Gallé werd in 1657 een
consistoriekamer aan het gebouw toegevoegd.
Toen na de opheffing van het édict van Nantes
vele Franse protestanten hun toevlucht in de Ne
derlanden zochten, nam de Waalse gemeente sterk
toe. Om aan de geestelijke behoeften van deze
réfugiés te voldoen, besloot de raad in februari
1686 om door de Gereformeerde predikanten weke
lijks de preek eenmaal in het Frans te doen hou
den. Onder de vele Franse vluchtingen, die naar
hier kwamen, bevond zich ook de familie Jumelet,
een geslacht dat nog heden te Bruinisse talrijke
nakomelingen telt. Zij kwamen uit Picardie. In de
doop- en trouwboeken der Waalse kerk komen
hun namen tot aan de opheffing der gemeente,
veelvuldig voor. Van de drie broers Abraham,
Jean en Daniël Jumelet is laatstgenoemde de stam
vader van de Bru'se familie.
Toen ds. Massis in 1694 overleden was, bleek de
gemeente groot genoeg om een tweede predikant
te beroepen. In dit jaar stonden derhalve gelijk
tijdig te Zierikzee de predikanten Antoine Rey en
Isaak du Claux. Van deze laatste stamde de fa
milie Du Claux af, die te Zierikzee bleef wonen.
In 1787 werd op kerk- en stadskosten de kerk van
een torentje en luidklok voorzien. Alle zitplaatsen
werden verbeterd en uit giften werd een nieuwe
preekstoel bekostigd. De vernieuwde kerk werd
plechtig ingewijd door ds. Royere op 19 oktober
1787. In 1795 werd in de kerk een nieuw orgel ge
plaatst, dat op 19 oktober werd ingewijd. Tijdens
deze dienst ontstond er groot tumult, toen er een
bericht binnenkwam, dat achthonderd Franse sol
daten uit Bergen op Zoom waren gearriveerd en
bij de burgerij moesten worden ingekwartierd.
Tot 1809 werd de gemeente nog door twee predi
kanten tegelijk bediend; na het afscheid van ds.
Mocquette in dat jaar bleef ds. Henri Hartman
evenwel alleen over. Hij diende de gemeente van
1774 tot zijn overlijden in 1826.
Sedert het begin van de negentiende eeuw ging
de gemeente sterk achteruit. In de periode 1811 tot
1828 (het jaar van de opheffing) werden er maar
zeventig kinderen gedoopt, terwijl vier huwelijks
voltrekkingen plaats vonden.
Bekende namen van Waalse families waren o.a.:
De Brauw, Schuurbeque Boeye, Van der Baan,
Jumelet, Van der Vliet
Toen koning Willem in 1823 Zierikzee bezocht, be
loofde hij aan de grijze ds. Hartman de Waalse
gemeente niet te zullen opheffen. Toen er niette
min naderhand toch geruchten liepen over moge
lijke opheffing, begaf een commissie uit de kerke-
raad zich naar Brussel om aldaar Willem I te ver
zoeken om de Waalse gemeente te Zierikzee te
laten voortbestaan. De commissieleden spraken de
vorst in het Nederlands aan. De koning antwoord
de daarop gevat, dat, naar het hem toescheen,
een gemeente waarvan de vertegenwoordigers zó
goed hun moedertaal spraken, geen Franse preken
van node had. Bij Koninklijk besluit van 16 juli
1828 volgde de opheffing
In 1823 had de laatste aanneming van een lidmaat
plaats gevonden. Het was de toen vijftienjarige
Joost van der Baan (overleden 1896), die later
bekendheid zou krijgen als Zeeuws oudheidkun
dige. Na de dood van ds. Hartman werd de ge
meente door van elders komende predikanten be
diend. De laatste doopbediening vond plaats op
22 april 1827 aan Jan Cornells Kroef, het laatste
Waalse kerkbriefje werd aan de Zierikzeese bur
gerij uitgereikt op 8 juni 1828. Evenwel zonder
vermelding wie er voor zou gaan!
In de periode van 1587 tot 1828 heeft de Waalse
gemeente te Zierikzee drieëntwintig predikanten
gehad; enkele hiervan zijn te Zierikzee gestorven
en begraven.
Reeds op 23 februari 1828, toen de opheffing vrij
wel vaststond, waren kerkvoogden en notabelen
der Hervormde gemeente met gecommitteerden
der Waalse gemeente overeengekomen, dat: le. het
kerkgebouw met inhoud zou worden geschonken
aan de stad Zierikzee om te dienen als gehoorzaal,
schoollokaal of zou worden bestemd voor een
ander nuttig doel; 2e. de bijbels en kerkboeken
voor de helft aan de Waalse kerk te Middelburg
en voor de andere helft aan de Waalse kerk te
Antwerpen zouden worden geschonken, terwijl 3e.
de avondmaalsbekers aan de Lutherse kerk te Zie
rikzee zouden worden gegeven, met bepaling, dat
bij eventuele opheffing van dit kerkgenootschap,
de bekers zouden overgaan naar de Hervormde
gemeente.
Na de bouw van een nieuw postkantoor en een
nieuwe middelbare school (thans Rijks Scholen
gemeenschap) te Zierikzee is ook het voormalige
Waalse kerkgebouw aan het oog onttrokken
Bronnen
J. Ab. Utrecht, ,,De Waalsche Gemeente in Zeeland' (1848).
J. Pot, ,,Het beleg van Zierikzee" (diss. Leiden 1925).
P. D. de Vos, Aantekeningen over Zierikzeesche personen en
zaken, in: Nieuws- en Advertentieblad voor Zierikzee (5 april
1913); Doop- en trouwboeken der Waalse Gemeente te Zie
rikzee (afschr.); Geschiedenis der Evang. Lutherse gemeente te
Zierikzee (1845).
10