De
Sas
stichting van het Goese
stuk dienstverlening voor Zeeland ter beschik
king hebben.
En als men dan Zeeland niet alleen in een
economische driehoek temidden van Europese
landen wil plaatsen maar ook in een welzijns-
driehoek, dan moeten de grenscontacten met
Vlaanderen niet worden vergeten. Zowel Hede-
nesse, als 't Van Eeghenhuis hebben een Vlaams
staflid. En men streeft in het werk naar een
integratie van Nederland en Vlaanderen. Het
gaat hierbij om meer dan hobby-achtige grens-
cultuuractiviteiten. Het is een stuk dienstverle
ning aan Vlaanderen, waar het vormingswerk
nog een nauwelijks ontgonnen terrein is. En het
Het transport van een 230 ton zware 'crude-column'
over de weg van Goes naar de voormalige
werkhoven in Kats op 15 en 16 mei 1971 het ka
naal en de sluis bij Goes waren te klein om het ge
vaarte per schip door te laten leek mij aanlei
ding de geschiedenis van de stichting van het
Goese Sas eens in grote lijnen na te gaan.
De aanleg van de haven van Goes en de bouw
van het Goese Sas, nu ruim 160 jaar geleden, mag
een ware lijdensgeschiedenis genoemd worden.
Nadat reeds jaren tevergeefs gepoogd was om
voor Goes een betere verbinding met de zee te
verkrijgen, werd in 1809 een begin gemaakt met
de aanleg van een nieuwe waterweg, waarvan de
werkzaamheden eerst in 1819 werden voltooid.
Vele bezwaren, zowel financiële, technische als
van politieke aard bemoeilijkten dit tot stand ko
men.
Ontworpen onder het bestuur van de Bataafse Re
publiek, werd de bouw aangevangen onder ko
ning Lodewijk, vertraagd door de Engelse bezet
ting in het jaar 1809, daarna voortgezet onder de
Franse keizer en onder het bestuur van koning
Willem I voltooid.
Door het verzanden van de bestaande waterweg
werd de toestand zo ernstig, dat het gemeente
bestuur van Goes zich in 1800 tot het 'Departe
mentaal Bestuur voor Schelde en Maas' wendde,
met het verzoek de verbetering ter hand te nemen
en daarbij te overwegen de voorgelegen schorren
te bedijken.
In 1801 zond men een adres aan de 'Eerste Kamer
der vertegenwoordiging des Bataafschen Volks' om
beslissing op het verzoek in het voorgaande jaar
aan het Departementaal Bestuur gericht. Evenwel
zonder het gewenste gevolg.
betekent het bieden van een mogelijkheid om tot
betere menselijke relaties te komen binnen het
Nederlandse cultuurgebied.
Will Verkerk.
Enkele cijfers: 1970 1971
aantal cursussen 128 130
aantal deelnemers 3502 3577
Iedere cursus duurde gemiddeld in 1971 4 1/5 dag.
Er werken op 'Hedenesse' 27 mensen
in de cursusstaf 9
huishouding 14
administratie 4
J. L. van der Valk
Maar het gemeentebestuur van Goes zette door.
Nieuwe adressen gingen uit en wel aan het 'Staats
bewind der Bataafsche Republiek', aan de 'Reken
kamer van het voormalige Zeeland' en aan het
'Departementaal Bestuur'. Resultaten bleven nog
steeds uit.
In 1805 wilde Goes zelf met het werk beginnen
en verzocht daarom aan de hoge regering om een
voorschot. Met deze gang van zaken was de hoge
regering verre van ingenomen, vooral ook omdat
de gemeente Goes reeds meerdere malen een
grote financiële onmacht had getoond.
Eerst het jaar 1809 bracht uitkomst. Door de Staat
en verdere rechthebbenden werden de schorren,
gelegen ten noorden van de Goese polder en de
'Brede Watering' en ten zuiden van de eilanden
Wolfertsdijk en Oost-Beveland, ter bedijking uitge
geven. In artikel 5 van het contract werd de ver
plichting opgelegd om een haven te graven door
de nieuwe polder (Lodewijkspolder, later herdoopt
in Wilhelminapolder), waardoor de bestaande ha
ven van Goes met de Oosterschelde in verbinding
zou komen te staan, alsmede een sluis te bouwen
om de nieuwe verbinding met de zee te kunnen
afsluiten. De gemeente Goes diende aan de bedij
kers voor sluis en haven 100.000,uit te keren.
Tijdens een bezoek in 1809 van koning Lodewijk
aan Goes, bepaalde deze dat het werk zonder
kosten voor de gemeente Goes zou worden uit
gevoerd. De 100.000,waartoe Goes contrac
tueel verplicht was om aan de bedijkers uit te
keren, kreeg de stad van het rijk. Koning Lodewijk
zegde voorts nog 20.000,toe voor het uitdie
pen van de bestaande haven.
De Lodewijkspolder kwam er. De stad was dus
van de zee afgesloten. Doch de nieuwe sluis werd
197
